Commons:Licensing/Redenatie
|
Deze pagina in een notendop: Het vrijgeven van vrije werken onder licenties die commercieel gebruik toestaan, maakt nieuwe toepassingen door individuen en kleine bedrijven mogelijk die voorheen onmogelijk waren geweest, wat voor iedereen waarde oplevert. Fair use legt te veel beperkingen op. De GFDL is aanvaard, maar onpraktisch. |
Op Wikimedia Commons worden een aantal belangrijke beperkingen opgelegd aan de voorwaarden waaronder media worden geaccepteerd. Deze beperkingen sluiten een verscheidenheid aan vrije media uit die anders nuttig zouden kunnen zijn voor het project, dus worden ze alleen opgenomen als een kwestie van grote noodzaak. Deze pagina legt enkele redenen uit waarom deze beperkingen zijn ingesteld.
Het meest fundamentele doel van Wikimedia Commons is om te dienen als een praktische opslagplaats voor media die momenteel in gebruik zijn op Wikimedia-websites zoals Wikipedia. Als dit het enige doel zou zijn, zouden we geen problemen hebben met het accepteren van media die alleen voor gebruik op Wikipedia zijn, of media die alleen voor niet-commercieel gebruik zijn, aangezien de Wikimedia Foundation geen geld ontvangt in ruil voor de inhoud.
De bijkomende beperkingen opgelegd door ons licentiebeleid worden gedreven door ons uiteindelijke doel, namelijk alle inhoud van de sites van Wikimedia - zowel media als tekst - in staat te stellen creatief hergebruikt te worden in een verscheidenheid van contexten, in elk land, zonder het opleggen van omslachtige vereisten of kosten. Wat bedoelen we met creatief hergebruik? Hier zijn een paar voorbeelden van de vormen van hergebruik die we willen aanmoedigen met de inhoud van Wikimedia sites:
- Gedrukte edities: We willen dat inhoud van de sites van Wikimedia wordt gebruikt (of het nu gaat om een alinea, een afbeelding of een heel artikel) in boeken, tijdschriften, kranten en andere gedrukte informatiebronnen. Dit is vooral belangrijk in ontwikkelingslanden en politiek geïsoleerde landen waar de toegang tot elektronische media uiterst beperkt is. De Wikimedia Foundation beheert de Wikimedia websites, maar heeft niet de middelen om zelf de kosten van het drukken op zich te nemen. In plaats daarvan vertrouwen zij op instellingen met winstoogmerk, gemotiveerd door de vrije beschikbaarheid van onze hoogwaardige inhoud, om het materiaal te gelde te maken en namens hen te verspreiden.
- Onderzoek: Wikimedia-inhoud wordt routinematig gebruikt als corpus en studieobject in onderzoeksgebieden als informatieontsluiting, computervisie, en zelfs grafiektheorie en sociologie. Veel van dit onderzoek wordt uitgevoerd door commerciële instellingen met onderzoeksafdelingen, die geen toegang zouden hebben tot deze informatie onder een niet-commerciële licentie. Zie deze pagina voor meer informatie.
- Afgeleide werken: Zonder de mogelijkheid om afgeleide werken te maken, kunnen we geen beelden verbeteren (bijsnijden, opnieuw scherpstellen, herstellen, enz.). De opkomst van het Internet heeft overtuigend aangetoond dat de ruime beschikbaarheid van een verscheidenheid aan vrije werken nieuwe creatieve combinaties van die werken in nieuwe kunstwerken en nieuwe leermiddelen mogelijk maakt, een effect dat expliciet wordt uitgebuit door websites zoals deviantART (zie ook free culture). Veel van deze werken zouden nooit worden gemaakt zonder toegang tot vrije bronmaterialen. Scheppers van inhoud die hun carrière wijden aan het maken van nieuwe inhoud moeten ten minste een deel van deze afgeleide werken verkopen om in hun levensonderhoud te voorzien; dit is commercieel hergebruik.
Kleine bedrijven: Een groot bedrijf kan het zich veroorloven om onderzoekers in te huren om informatiebronnen te produceren over onderwerpen die relevant zijn voor hun product, om zo de klanten beter te informeren bij hun beslissingen. Kleine lokale bedrijven met beperktere en minder gespecialiseerde middelen hebben vaak moeite om op dit gebied te concurreren. De gratis beschikbaarheid van een openbare informatiebron van hoge kwaliteit helpt de toegangsdrempel op deze gebieden te verlagen en bevordert meer concurrentie en een betere toegang tot relevante informatiebronnen voor de klanten.
Een terugkerend thema in al deze scenario's is commercieel hergebruik en afgeleid gebruik. Zonder commercieel gebruik vallen professionele kunstenaars, industriële onderzoekslaboratoria, heruitgevers en kleine bedrijven buiten de boot. Zonder afgeleid gebruik kunnen niet alleen geen nieuwe kunstwerken worden gemaakt, maar kan inhoud ook niet goed worden geïntegreerd in bestaande diensten, en kan geen onderzoek worden gedaan waarbij inhoud automatisch wordt gemanipuleerd, samengevoegd, of waarbij de presentatie van inhoud wordt veranderd. Kortom, het doel van de vrije licenties op Wikimedia Commons is niet om bedrijven en professionals het gedoe te besparen van het zelf produceren van inhoud, maar om nieuwe toepassingen mogelijk te maken die voorheen als te duur werden beschouwd om te rechtvaardigen.
De meeste inhoud waarvan de licentie commercieel gebruik niet toestaat kan commercieel gebruikt worden onder de doctrine van fair use (of fair dealing in het Verenigd Koninkrijk), maar de voorwaarden van fair use zijn zeer beperkt en hangen sterk af van de context. Een werk dat fair use kan zijn in de context van een Wikipedia-artikel op onze website, kan ophouden fair use te zijn in een artikel dat heruitgegeven wordt met winstoogmerk, of in een professioneel kunstwerk dat het werk creatief integreert, of zelfs in een werk dat de inhoud verkort. Bovendien beperkt fair use de kwaliteit en de omvang van een dergelijk werk dat kan worden gebruikt, wat op zijn beurt de potentiële waarde ervan voor hergebruik beperkt. Deze subtiele beperkingen maken het hergebruik, commercieel of anderszins, van elk werk dat onder fair use valt, juridisch gevaarlijk; om deze reden hebben veel Wikimedia sites het gebruik helemaal afgewezen. Omdat Commons alleen media kan hosten die bruikbaar zijn op alle Wikimedia-sites, hebben we geen andere optie dan media die alleen voor fair-use geschikt zijn helemaal uit te sluiten.
Wikimedia Commons heeft ook een sterke afkeer van inhoud die wordt aangeboden onder licenties die onpraktische beperkingen opleggen. Bijvoorbeeld, de GFDL vereist technisch dat de volledige licentie, een document van vele pagina's, bij elke kopie van een werk gevoegd wordt - zelfs als het werk veel kleiner is dan de licentie! Dit soort beperking beperkt de reikwijdte van praktisch hergebruik. De Creative Commons licenties die Wikimedia Commons promoot helpen om een evenwicht te vinden tussen de behoeften van hergebruikers van inhoud, die willen dat de naamsvermelding en de licentieverklaring beknopt en praktisch zijn, en de wensen van de auteur, die vaak gecrediteerd wil worden voor zijn werk.