Commons:Catigurìi

From Wikimedia Commons, the free media repository
Jump to navigation Jump to search
Sta pàggina nta àutri lingui:беларуская (тарашкевіца) | català | čeština | Deutsch | English | español | فارسی | français | Alemannisch | magyar | italiano | 日本語 | Nederlands | polski | português | română | русский | svenska | ไทย | українська | 中文 | +/−

Na catigurìa (category n ngrisi) è na feature dô software MediaWiki, na pàggina spiciali c'havi pi finalità lu raggruppamentu di pàggini e file multimidiali currilati. N pràttica, veni assuciatu un suggettu sìngulu a na catigurìa data. Lu nomu dâ catigurìa avissi a èssiri lu chiù idintificativu dô suggettu pussìbbili, ma testu extra pò èssiri ùtili pi difinìrilu pricisamenti.

Catigurìi nta Wikimedia Commons[edit]

La struttura dâ catigurìa è la via primaria p'organizzari e attruvari file nta Commons. È essinziali c'ogni file pozza èssiri attruvatu sfugghiannu la struttura dê catigurìi. Pi fari sì ca chistu sia pussìbbili, ogni file havi a èssiri nzirutu nta na catigurìa, e/o nta na pàggina gallarìa ch'è catigurizzata. Li catigurìi stissi avìssiru a èssiri nziruti nta catigurìi chiù ginirali, furmannu na struttura giràrchica.

Catigurìi e/o gallarìi?[edit]

Nota lu "e/o" ccà susu. Arcuni utenti sunnu di l'opinioni ca quannu na mmàggini è nziruta nta na vuci gallarìa è sufficienti a catigurizzàrila, poichì è sufficienti catigurizzari la gallarìa. Àutri nveci crìdinu c'ogni mmàggini singularmenti havi a èssiri catigurizzata, oltri ch'ê gallarìi. Lu cunzenzu riguardu la chistioni, ditirminatu pi votu, è ca tutti dui sistemi sunnu vàlidi n manera equivalenti e avìssiru a èssiri usati nzèmmula. Quinni, nun livari li catigurìi di na mmàggini sulu pirchì è nziruta nta na gallarìa. Si spera ca n futuru lu software è aggiurnatu n manera tali di uniri li funziunalità di gallarìi e catigurìi ntôn tutt'unu. Tool autumatizzati pi l'arricerca dê mmàggini hannu a arricircari attraversu catigurìi e vuci gallarìi.

Struttura dê catigurìi nta Wikimedia Commons[edit]

Nun catigurizzari comu nnicatu dâ freccia russa!

La struttura dê catigurìi è (idialmenti) na multi-girarchìa cu na catigurìa-ràdica sìngula, Category:CommonsRoot. Tutti li catigurìi (eccettu CommonsRoot) avìssiru a èssiri cuntinuti nta armenu n'àutra catigurìa, e nun ci avìssiru a èssiri cicli (p'esempiu, na catigurìa nun avissi a cuntèniri idda stissa, direttamenti o ndirettamenti). La struttura dê catigurìi avissi a riflèttiri na girarchìa di cuncetti, dô chiù ginèricu, n àutu, ô chiù spicìficu, abbasciu.

Pi chiossai dittagghi, talìa Meta:Help:Category#Category structure

Catigurìi principali[edit]

Li catigurìi chiù àuti (chiddi cuntinuti direttamenti nta CommonsRoot) divìdinu la struttura dê catigurìi pi scopu dê catigurìi ddà cuntinuti:

  • Category:Commons - Chista è la ràdica glubbali e cumuni dâ catigurizzazzioni dê pàggini di Commons riguardu opirazzioni di manutinzioni e pàggini (Commons:- ed Help:-), eccettu li file multimidiali. Li pàggini traduciuti n àutri lingui avìssiru a èssiri catigurizzati nta ogni catigurìa di lingua cô stili "Category:Commons-ISO-LANGUAGE-CODE". La struttura di Category:Commons-en è la girarchìa esempiu p'ogni àutra suttacatigurìa di n'àutra lingua.
C'è na suttacatigurìa, Category:Commons maintenance content, ch'è pâ manutinzioni spiciali dê cuntinuti cumuni glubbali di Wikimedia Commons e nun avissi a èssiri traduciuta. Tutti li file multimidiali avìssiru a èssiri catigurizzati nta una dê 4 catigurìi siguenti, ma sulu si ci sunnu file c'hannu prubblemi e nicèssitanu di manutinzioni, avìssiru a èssiri prisenti puru nta una dê suttacatigurìi di Category:Commons maintenance content.
  • Category:Image sources - Sta catigurìa è la ràdica glubbali e cumuni dê file multimidiali catigurizzati pi fonti, ovveru di unni pruvèninu (libbra, cullizzioni, siti, ecc.)
  • Category:Copyright statuses - Sta catigurìa è la ràdica glubbali e cumuni dê file multimidiali catigurizzati pi licenza. Tutti li file multimidiali avìssiru a èssiri catigurizzati nta sta catigurìa cô tag pi l'attribbuzzioni dô copyright apprupiatu.
  • Category:Media types - Sta catigurìa è la ràdica glubbali e cumuni dê file multimidiali catigurizzati pi tipu di file. Pi favuri nota ca stu tipu di catigurizzazzioni è a li voti omisa pê mmàggini, poichì la maiuri parti dê file di Commons sunnu mmàggini di quarchi tipu.
  • Category:Topics - Sta catigurìa è la ràdica glubbali e cumuni dê file multimidiali catigurizzati pi argumentu. Tutti li file multimidiali avìssiru a èssiri catigurizzati nta sta catigurìa pi cunzèntiri a l'àutri d'attruvàrili pi argumentu.
  • Category:User - Sta catigurìa è pê catigurìi ca cuntèninu li pàggini utenti di l'utenti di Commons, ordinati pi lingua parrata. Cunteni noltri Category:User galleries, ch'è na catigurìa spicìfica pê gallarìi di l'utenti (o pê mmàggini ca nta quarchi manera nun sunnu distinati a Commons n quantu nun hannu un cuntinutu educativu e ducumintarìsticu).

Comu usari li catigurìi[edit]

Avìssitu sempri a nziriri li tò carricamenti nta catigurìi e/o gallarìi a sicunna di l'argumentu, n manera tali di cunzèntiri a l'àutri utenti d'attruvari e usari li file.

Solitamenti è raru aviri a criari na catigurìa nova (ma pi n'eccizzioni, talìa la sizzioni Pirsuni, chiù sutta). Prima di fàrilu, assicùrati d'averi familiarità câ struttura dê catigurìi esistenti, e chê pulìtichi di Commons. Pi favuri cuntrolla si esisti nu schema di catigurìa o un pruggettu pô tò argumentu, e segui li cunvinzioni ddà discrivuti.

Pi favuri furnisci lu chiù granni nùmmiru pussìbbili di dittagghi circa li tò carricamenti — talìa lu Template:Information pi suggirimenti supra chi nziriri. Hai a furniri macari nfurmazzioni vàlidi supra la licenza dê tò carricamenti — talìa Commons:Licenzi pê dittagghi. Talìa Commons:Criteri pâ nclusioni pi nfurmazzioni circa quali file multimidiali sunnu adatti pi Commons.

Noma dê catigurìi[edit]

Li noma dê catigurìi avìssiru a èssiri sempri n ngrisi (eccettu pê formi di vita, pê quali avissi a èssiri usatu lu nomu scintìficu, n latinu. Li noma dê catigurìi ca s'arrifirìscinu a oggetti o gruppi di pirsuni avìssiru a èssiri giniralmenti ô plurali: Category:Tools, Category:Artists, Category:Lakes ecc., n oppostu a Category:History, Category:Weather, Category:Music. Talìa Commons:Naming categories pi chiossai nfurmazzioni supra li cunvinzioni di numinclatura dê catigurìi.

Ci ammanca ancora la ntirnazziunalizzazzioni dê noma dâ catigurìi, ma lu prubblema avissi a èssiri arrisurvutu cu canciamenti apprupiati ô software MediaWiki (talìa bugzilla:5638). Criari strutturi di catigurìi nta lingui diffirenti pò sulu pijurari li cosi.

Pi na discussioni ginirali supra li pussibbilità di MediaWiki pi quantu arriguarda li catigurìi, talìa la pàggina d'istruzzioni supra li catigurìi.

Catigurizzari pàggini[edit]

P'agghiùnciri na pàggina (ca sia na mmàggini, na gallarìa o n'àutra catigurìa) nta na catigurìa, agghiunci lu còdici siguenti â fini dâ pàggina:

[[Category:Nomu catigurìa]]

P'esempiu, si stai carricannu un diagramma c'ammustra l'òrbita di na cumeta, putìssitu agghiùnciri la sintassi siguenti â pàggina di discrizzioni dâ mmàggini:

[[Category:Astronomical diagrams]]
[[Category:Comets]]

Chistu havi a fari appariri lu diagramma ntê catigurìi Astronomical diagrams e Comets.

Pi nfurmazzioni supra comu attruvari li catigurìi chiù apprupiati pê tò carricamenti e pê gallarìi, leggi la sizzioni Attruvari na catigurìa apprupiata, chiù sutta.

Criari catigurìi novi[edit]

Pi criari na catigurìa nova, pi prima cosa agghiunci lu culligamentu a chista ntê pàggini di catigurizzari, comu discrivutu chiù susu ([[Category:...]]). Na vota sarvata la pàggina, clicca ntô link russu a dda catigurìa — poi canciari la catigurìa comu fussi na qualegghiè àutra pàggina wiki. Na pàggina di catigurìa avissi a cuntèniri li nfurmazzioni siguenti (n òrdini di mpurtanza):

  • Culligamenti a catigurìi pi nziriri la catigurìa nta una o chiù catigurìi supiriuri.
  • Un testu discrittivu brevi ca spiega zocchi avissi a cuntèniri la catigurìa. Lu ngrisi è la lingua di prifiriri pâ discrizzioni, ma àutri lingui ponnu èssiri agghiunciuti (cô template {{scn|...}} pi na discrizzioni n sicilianu, {{en|...}} pi na discrizzioni n ngrisi, {{fr|...}} pi na discrizzioni n francisi e accussì via, comu spicificatu nta Commons:Template pê gallarìi).
  • Interwiki ê catigurìi o gallarìi c'hannu n'argumentu currispunnenti nta Wikipedia (p'esempiu l'interwiki [[scn:...]] pâ pàggina ntâ Wikipedia siciliana, [[en:...]] pâ pàggina ntâ Wikipedia n lingua ngrisa ecc.).

Rinuminari o spustari catigurìi[edit]

Pi favuri, talìa Commons:Rename a category.

Pi na catigurizzazzioni apprupiata[edit]

Li pàggini (ncluduti li pàggini ca sunnu catigurìi) sunnu catigurizzati sicunnu lu sò suggettu, e nun sicunnu li sò cuntinuti. Chistu pirchì li cuntinuti nun sunnu giniralmenti na carattirìstica pirmanenti di na catigurìa; n particulari, poi ntôn certu mumentu attruvari cuntinuti nun apprupiati nta na catigurìa.

Esempiu: assumemu ca zocchi la Category:Spheres cunteni sunnu mmàggini di sferi di cristallu. Nun hai a agghiùnciri la Category:Glass ntâ pàggina di catigurìa, sicunnu li sò cuntinuti currenti, pirchì poi aviri sferi fatti cu na varità granni di matiriali. Nurmalmenti, ogni mmàggini c'ammustra n'oggettu n vitru avissi a èssiri già catigurizzata ntâ Category:Glass (o nta na catigurìa dâ sò sutta-struttura). Accussì, si la Category:Spheres è veramenti china di mmàggini di sferi di cristallu, è n'idìa bona criari na catigurìa nova, comu Category:Glass spheres o Category:Crystal balls, catigurizzati nta Category:Spheres e Category:Glass.

Giniralmenti, li file avìssiru a èssiri nziruti sulu ntâ catigurìa chiù spicìfica ch'esisti pûn certu argumentu. P'esempiu, li file ntâ Category:Paris nun avìssiru a èssiri cuntinuti macari ntâ Category:France (talìa la sizzioni Suvracatigurizzazzioni). Si nun attrovi na catigurìa ca s'adatta ô tò scopu, poi criàrila — ma assicùrati d'aviri liggiutu prima la sizzioni c'arriguarda l'usu dê catigurìi.

Chistu nun signìfica ca na mmàggini havi a appartèniri sulu a una catigurìa; voli diri sulu ca li mmàggini nun avìssiru a èssiri nta catigurìi ridundanti o nun spicìfichi. P'esempiu, na mmàggini di n'ursu pulari ca veni sarvatu di n'iceberg di n'elicòttiru avissi a èssiri nziruta nta Category:Ursus maritimus, Category:Icebergs, Category:Helicopters e Category:Search and Rescue. Ô cuntrariu, nun avissi a èssiri nziruta nta Category:Ursidae o Category:Aircraft.

Cunzigghi supra la catigurizzazzioni[edit]

Li catigurìi (o li gallarìi) ca scegghi pê tò carricamenti avìssiru a arrispùnniri a armenu una di l'addumannati siguenti:

  • zocchi? / cui? zocchi o cui ammustra lu file? P'esempiu Category:Houses o Category:Jimmy Wales
  • unni? unni fu criata la mmàggini? Chistu è mpurtanti n particulari pê mmàggini di lochi, ovviamenti. P'esempiu, Category:Saxony.
  • quannu? avissi a furniri un cuntestu stòricu mìnimu, si rilivanti. N'esempiu putissi èssiri Category:World War II
  • comu? avissi a dari arcuni nfurmazzioni supra lu tipu di file multimidiali, comu Category:Audio
  • cui? si l'artista è canusciutu bonu, comu Category:Rembrandt, havi senzu catigurizzari la mmàggini pi artista; poi macari usari li pàggini dô namespace Creator comu template pi fàrilu. Talìa Commons:Creator pê dittagghi.

Attruvari na catigurìa apprupiata[edit]

P'attruvari li catigurìi apprupiati pê tò carricamenti, avìssitu a navigari la struttura dê catigurìi partennu di na catigurìa ginèrica, p'appoi affinari la tò arricerca jennu "versu lu vasciu" ntê suttacatigurìi finu a chi nun attrovi la chiù spicìfica pô file ca carricasti. Poi navigari la struttura dê catigurìi siguennu li culligamenti ê suttacatigurìi oppuru spannennu l'àrvulu dê suttacatigurìi cliccannu ntô sìmmulu nicu + ca s'attrova allatu dô nomu dâ suttacatigurìa. La sizzioni Struttura dê catigurìi, chiù sutta, furnisci un puntu di partenza, e la sizzioni Comu catigurizzari: guida pi argumentu cummigghia arcuni argumenti. Poi puru pruvari a usari lu strummentu CommonSense, ca lu scopu è chiddu d'aiutari a catigurizzari n basi a palori chiavi.

Suvracatigurizzazzioni[edit]

La suvracatigurizzazzioni ammatti quannu na mmàggini è nziruta nta nummirusi catigurìi dintra lu stissu àrvulu. La règula ginirali è mèttiri sempri na mmàggini ntê catigurìi chiù spicìfichi, e nun ntê liveddi susu d'iddi. N'esempiu:

Fincemu ca li sferi giarni sunnu sferi di culuri giarnu. Putemu pinzari ê catigurìi Category:Yellow spheres e Category:Spheres. La mmàggini c'havi a èssiri catigurizzata ammustra sferi giarni. Catigurizzamu lu file nta Category:Yellow spheres. Ora, si catigurizzamu la mmàggini macari nta Category:Spheres, avemu fattu na suvracatigurizzazzioni: chistu pirchì sapemu già ca li sferi giarni sunnu sferi. Chistu s'àpplica midemmi â maiuri parti dê mmàggini: comu dittu chiù susu, li file nta Category:Paris nun avìssiru a èssiri macari nta Category:France; li file nta Category:Albert Einstein nun avìssiru a èssiri puru nta Category:Physicists from Germany e accussì via.

Visivamenti, è lu stissu prubblema dâ freccia russa ammustratu ntâ sizzioni chiù susu.

Quannu la suvracatigurizzazzioni è un prubblema[edit]

Spissu si penza ca si na mmàggini è nta chiù catigurìi, chiù fàcili è attruvàrila. N'àutru esempiu: pi lòggica, ogni mmàggini c'ammustra n'omu avissi a èssiri nta Category:Men, pirchì, a menu ca tu nun sai quarchicosa di chiù supra la pirsuna a parti lu fattu ch'è n'omu, è pussìbbili attruvàrila. Lu risultatu è ca la catigurìa si jinchi n prescia, rinnennu nicissariu passari attraversu cintinara, e nta arcuni casi macari migghiara di mmàggini p'attruvari chidda vuluta. Prubbabbilmenti nun arrinesci a attruvàrila macari circànnula, e ancora di chiù, chiddi ca cèrcanu la mmàggini ginèrica di n'omu p'illustrari n'artìculu comu Omu attròvanu la difficultà di passari attraversu mmàggini di cilibbrità dô cìnima, di scinziati o pulìtici.

A liveddi vasci, lu prubblema addiventa menu acutu, poichì lu nùmmiru di mmàggini è minuri — puru si si putissi aviri a circari ntra cintinara di mmàggini. Ma c'è ancora un prubblema: turnamu a Einstein. Si sapi ch'è un fìsicu, accussì taliamu ddà. Attruvamu na mmàggini ntra li cintinara prisenti ntâ catigurìa, ma nun semu ancora cuntenti, pirchì ci nn'è sulu una. Siccomu nn'attruvai una ddà, putemu èssiri cunvinciuti ca nun ci nni sunnu àutri, ammucciati di quarchi parti, nveci di circari nta Category:Physicists from Germany p'appoi attruvari Category:Albert Einstein, unni ci nni putissi macari èssiri una migghiuri. Quinni, la suvracatigurizzazzioni porta dui prubblemi: la catigurìa supiriuri è suvrafuddata, e l'utenti nun cèrcanu oltri na catigurìa chiù rilivanti poichì nni junceru una c'havi na mmàggini rilivanti.

Na catigurizzazzioni nun apprupiata dê catigurìi è la càusa dâ suvracatigurizzazzioni[edit]

Pò sunari strammu, la suttacatigurizzazzioni pò èssiri na càusa dâ suvracatigurizzazzioni. Chistu ammatti quannu na catigurìa nun è propiamenti catigurizzata, purtannu l'utenti a suvracatigurizzari na mmàggini nveci di nzirìrila ntâ catigurìa chiù spicìfica. N'esempiu di chistu: Category:Eivør Pálsdóttir è catigurizzata sulu nta Category:People by alphabet. Accussì, si s'agghiunci na mmàggini dâ fìmmina, e si sapi sulu ch'è na sò mmàggini, si nzirisci la mmàggini macari nta Category:People of the Faroe Islands e Category:Vocalists. Chista è na suvracatigurizzazzioni, poichì si càusa affuddamentu ntê catigurìi supiriuri agghiuncennu mmàggini direttamenti nta chisti.

Un prubblema currilato è la catigurizzazzioni errata: Category:Notting Hill fu pi chiù dûn misi nziruta nta Category:London. Quannu si ci agghiuncìa na mmàggini, s'avìa la tintazzioni di nziriri la mmàggini puru nta Category:Kensington and Chelsea, ch'è unni s'attrova Notting Hill. Nveci, ogni mmàggini avissi a èssiri nziruta sulu ntê catigurìi chiù spicìfichi, e sti catigurìi avìssiru a èssiri, a sò vota, nziruti ntê catigurìi chiù spicìfichi.

Quannu si ncontra un casu comu chistu, pi favuri catigurizza li catigurìi propiamenti, si nni sî n gradu. Chistu nun sulu aiuta a evitari la suvracatigurizzazzioni, ma renni chiù fàcili muvìrisi attraversu l'àrvulu dê catigurìi.

Comu catigurizzari: guida pi argumentu[edit]

P'arcuni catigurìi, esisti na guida spiciali supra comu organizzari li cuntinuti nta dda catigurìa. Arcuni di ddi guidi sunnu nta sta sizzioni. Ci nni sunnu macari àutri n testa â pàggina dâ catigurìa, ntô namespace Category. Quinni, p'esempiu, arcuni guidi supra comu catigurizzari mmàggini di pirsuni è prisenti n testa a Category:People, e na parte è macari ntâ sizzioni Pirsuni, chiù sutta.

Pirsuni[edit]

Matiriali ca ritrai pirsuni pò èssiri nzirutu nta catigurìi e/o gallarìi ca lu discrìvinu, comu Category:Economists from the United States. Accumenza esplurannu Category:People.

Arcuni pirsuni digni di nota ponnu aviri tantu matiriali ca li ritràinu, o noma ca sunnu assai canusciuti, quinni putissi valiri la pena criari na catigurìa o na gallarìa usannu lu sò nomu, comu Category:Albert Einstein (chistu è unu dê casi ntê quali putìssitu ritruvàriti a aviri a criari catigurìi novi friquentimenti, p'esempiu ogni vota ca càrrichi la prima mmàggini di na pirsuna digna di nota). Usa la lingua ngrisa pô nomu dâ catigurìa o dâ gallarìa; è un piccatu furzari l'usu di sta lingua pi tutti li noma dô munnu ma, comu scrittu a n'àutra banna, usamu la lingua ngrisa nta Commons pi la limitatizza dô software.

Na vota ch'esisti na catigurìa o gallarìa cô nomu di na pirsuna, tutti li catigurìi ca discrìvinu dda pirsuna hannu a èssiri applicati a tutti li mmàggini dâ pirsuna. Sti catigurìi avìssiru pirò a èssiri applicati â catigurìa o gallarìa dâ pirsuna, e nun ê sìnguli pàggini di discrizzioni dê mmàggini c'ammùstranu dda pirsuna. La sìngula pàggina di discrizzioni avissi a aviri un culligamentu â catigurìa o â gallarìa dâ pirsuna ritratta, e forsi catigurìi ca distìnguinu la mmàggini dâ pirsuna di mmàggini dô stissu tipu.

Tutti li catigurìi e li gallarìi cô nomu di na pirsuna avìssiru a èssiri nziruti ntâ catigurìa People by alphabet e ordinati pi cugnomu: [[Category:People by alphabet|Cognome, nome]]. Comuegghiè, nun nziriri mmàggini direttamenti nta sta catigurìa! Esìstinu accussì tanti mmàggini di pirsuni digni di nota ca ncludìrili tutti direttamenti ntasassi la catigurìa. Limitari Category:People by alphabet a catigurìi e gallarìi arriduci nutevulmenti lu nùmmiru dê culligamenti prisenti.

Talìa midemmi[edit]