Commons:Πρώτα βήματα/Επιλογή άδειας
- Πρώτη επαφή
- Κόλπα και συμβουλές
- Το τέλειο ανέβασμα
- Ταξινόμηση των αρχείων
- Εργαλεία που κάνουν ευκολότερη τη ζωή
- Useful media software
- Τρίτα μέρη
Πώς να διαλέξετε τη σωστή άδεια[edit]
Η επιλογή μιας άδειας, δηλαδή των όρων χρήσης του αρχείου που θα ανεβάσετε, είναι σημαντική απόφαση, καθώς κάθε αρχείο που βρίσκεται στα Κοινά πρέπει να διακινείται με μια ελεύθερη άδεια. Απαιτείται επομένως να έχετε ξεκαθαρίσει το καθεστώς δικαιωμάτων του αρχείου για να μπορέσετε να το ανεβάσετε με ελεύθερη άδεια. Το σχεδιάγραμμα που ακολουθεί θα σας βοηθήσει να αποφασίσετε για το αν το αρχείο μπορεί να διακινηθεί με ελεύθερη άδεια.
Κόλπα και συμβουλές[edit]
- Γενικά, αν το αρχείο είναι δική σας δημιουργία, έχετε υπόψη σας ότι προκειμένου να το ανεβάσετε θα πρέπει οπωσδήποτε να επιλέξετε μια ελεύθερη άδεια, παραχωρώντας στον οποιονδήποτε το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει ελεύθερα το αρχείο για οποιονδήποτε σκοπό, και θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η δωρεά αυτή δεν ανακαλείται.
- Η πιο απλή και ξεκάθαρη περίπτωση αδειοδότησης είναι μια εικόνα που ζωγραφίσατε εσείς. Μπορείτε να την ανεβάσετε χωρίς ανησυχία για δικαιώματα τρίτων. Οι φωτογραφίες μπορεί κάποιες φορές να είναι κάπως πιο προβληματικές, καθώς για να δημοσιευτεί η εικόνα τυπικά απαιτείται η άδεια όλων των προσώπων που εικονίζονται. Έτσι, όταν φωτογραφίζετε τοποθεσίες ή κτίρια, προσέχετε να μην υπάρχουν στη φωτογραφία περαστικοί, ή αν υπάρχουν καλό είναι να "θολώνετε" τα πρόσωπα. Οι περιορισμοί αυτοί δεν ισχύουν αν η φωτογραφία τραβήχτηκε σε κάποια δημόσια εκδήλωση ή το άτομο που εικονίζεται είναι κάποιος επώνυμος, με την προϋπόθεση ότι δεν παραβιάστηκε ο ιδιωτικός χώρος του ατόμου προκειμένου να φωτογραφηθεί.
- Τα έργα τέχνης και αρχιτεκτονικής που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους τυπικά είναι υπό πνευματικά δικαιώματα. Σε πολλές χώρες, όπως για παράδειγμα τη Γερμανία, την Ελβετία και την Αυστρία, η φωτογράφιση και διακίνηση φωτογραφιών τέτοιων έργων επιτρέπεται κάτω από τη νομική πρόβλεψη του Freedom of Panorama (ελεύθερα Ελευθερία Πανοράματος), ενώ σε άλλες χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο δεν υπάρχει τέτοια ρύθμιση. Για τις χώρες που ισχύει η "ελευθερία πανοράματος", μπορείτε να ανεβάζετε εικόνες χωρίς ανησυχία. Δεν μπορείτε όμως να ανεβάσετε μια εικόνα του Ατόμιουμ που βρίσκεται στις Βρυξέλλες του Βελγίου. Στην περίπτωση που το αντικείμενο ήταν μόνο προσωρινά σε δημόσιο χώρο, η ελευθερία αυτή μπορεί να μην ισχύει. Ένα γνωστό παράδειγμα είναι το Τυλιγμένο Ράιχσταγκ του καλλιτέχνη Christo. Επίσης, πριν βγάλετε τη μηχανή σας θα πρέπει να ρωτήσετε αν επιτρέπεται η φωτογράφιση σε μουσεία ή μέσα σε ιδιόκτητο χώρο τρίτου - για τη φωτογράφιση εσωτερικών χώρων απαιτείται να έχει δώσει την άδεια του ο ιδιοκτήτης.
- Οι περισσότερες εικόνες που θα βρείτε στο ίντερνετ δεν μπορούν να ανέβουν εδώ, εκτός αν ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων επιτρέπει ρητά τη διακίνησή τους με μια ελεύθερη άδεια. Μπορείτε ωστόσο να του ζητήσετε να απελευθερώσει, αν θέλει, τα δικαιώματα. Αν σας δοθεί μια τέτοια άδεια μέσω email, προωθήστε τη στο permissions@wikimedia.org και αναφέρετε σχετικά κατά το ανέβασμα χρησιμοποιώντας το πρότυπο {{OTRS pending}}. Προτείνουμε να χρησιμοποιήσετε ένα από τα Πρότυπα email που έχουμε ετοιμάσει για τέτοιες περιπτώσεις.
- Αν ο δημιουργός ενός έργου έχει πεθάνει πριν από 70 χρόνια ή περισσότερο, το έργο θεωρείται κοινό κτήμα και μπορεί, σχεδόν πάντα, να επιφορτωθεί άφοβα. Αυτό ισχύει και για πιστές, δυσδιάστατες φωτογραφικές αναπαραγωγές τέτοιων έργων, καθώς για να υπάρξουν πνευματικά δικαιώματα απαιτείται να υπάρχει πρωτοτυπία σε ένα έργο (δείτε σχετικά την απόφαση στη δίκη Bridgeman v. Corel).
- Περισσότερες πληροφορίες πάνω στα πνευματικά δικαιώματα και την αδειοδότηση μπορείτε να δείτε στη σελίδα Commons:Σχετικά με τις άδειες.
Με αυτές τις βασικές γνώσεις θα μπορέσετε να διαλέξετε την κατάλληλη άδεια στις περισσότερες περιπτώσεις, από το μενού "Άδεια" στη σελίδα ανεβάσματος.
Διαθέσιμες άδειες[edit]
| Όρος | Σημασία |
|---|---|
| Άδεια χρήσης (License) |
Μια νομική δήλωση που περιγράφει τις επιτρεπόμενες (ή μη) χρήσεις ενός αρχείου. Μόνο ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων μπορεί να καθορίσει την άδεια χρήσης |
| CC | Creative Commons, ένας νομικός οργανισμός που δημιούργησε ελεύθερες άδειες για δημόσια χρήση. Αναγνωρίζονται από τα αρχικά του οργανισμού, CC |
| Αναφορά (Attribution) |
Η αναφορά του ονόματος του δημιουργού του αρχείου. Στις άδειες CC, σημειώνεται με BY (που σημαίνει "[δημιουργήθηκε] από τον/την") |
| Παρόμοια διανομή (Share-alike) |
Τα παράγωγα έργα ενός ελεύθερου έργου πρέπει να διατίθενται με την ίδια άδεια. Στις άδειες CC, σημειώνεται με SA |
| Copyleft | Η έννοια της διάθεσης έργων με ελεύθερες άδειες, σε αντίθεση με το παραδοσιακό copyright |
| Εύλογη χρήση (Fair use) |
Μια νομική πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία κάποιος μπορεί σε συγκεκριμένες περιπτώσεις να χρησιμοποιήσει έργα που προστατεύονται από δικαιώματα τρίτων |
Αν το αρχείο που ανεβάζετε είναι δική σας δημιουργία, μπορείτε να διαλέξετε από αρκετές άδειες, σε τρεις βασικές "γεύσεις": Κοινό κτήμα (απελευθέρωση όλων των δικαιωμάτων), την άδεια GFDL, ή κάποια άδεια Creative Commons (ή συνδυασμό των δυο τελευταίων, δείτε παρακάτω). Αν δεν σας απασχολούν ιδιαίτερα τα πνευματικά δικαιώματα και απλά θέλετε να ανεβάσετε ένα αρχείο γρήγορα, διαλέξετε μια από τις "Καλύτερες επιλογές" που ακολουθούν. Αν θέλετε να σταθμίσετε τι ακριβώς άδεια χρήσης θα δώσετε και ποια δικαιώματα διατηρείτε, μελετήστε τους όρους της κάθε άδειας και αποφασίστε με βάση τις ανάγκες σας. Ακολουθεί ένα βασικό περίγραμμα για κάθε άδεια, κατά σειρά καταλληλότητας, κατά τη γνώμη της κοινότητας του ιστότοπου.
Αν δεν σας καλύπτει κάποια από τις άδειες, μπορείτε κατά το ανέβασμα να επιλέξετε "καμία" και να εισάγετε την άδεια αργότερα (για έναν κατάλογο όλων των διαθέσιμων αδειών, δείτε τη σελίδα Commons:Copyright tags). Αυτός ο τρόπος απαιτεί κάποια εμπειρία, επειδή πρέπει να γνωρίζετε τον τίτλο του προτύπου που θα τοποθετήσετε στην εικόνα μετά το ανέβασμα.
Η επιλογή "Δεν ξέρω τι άδεια έχει" δεν είναι έγκυρη, απλά υπάρχει για να επιβεβαιώνεται ότι ξέρετε τι επιφορτώνετε. Οι εικόνες που ανέβηκαν με αυτή την επιλογή στο μενού "Άδεια χρήσης" θα διαγράφονται. Ειδικά οι εικόνες εύλογης χρήσης ή αυτές που η χρήση τους επιτρέπεται μόνο για μη εμπορικούς σκοπούς δεν επιτρέπονται στα Κοινά.
Πολύ καλές επιλογές[edit]
- "Δικό μου έργο, copyleft, Πολλαπλή άδεια με GFDL και Creative Commons CC-BY-SA-3.0 και παλαιότερες εκδόσεις (2.5, 2.0 and 1.0)"
- Μπορείτε να δημοσιεύσετε το έργο σας με περισσότερες από μια άδειες. Αυτός ο συνδυασμός εμπεριέχει την προϋπόθεση ότι θα γίνεται αναφορά στο δημιουργό κατά τη χρήση του έργου, και τυχόν παράγωγα έργα θα διατίθενται με την ίδια άδεια. Είναι η επιλογή που προτείνεται, καθώς κάνει την επανάχρηση του αρχείου σας πολύ εύκολη, ενώ διατηρεί και το δικαίωμα να σας αναγωνρίζεται η δουλειά σας.
- "Πολλαπλή άδεια με GFDL και Creative Commons CC-BY-SA-3.0"
- Κατά τα προηγούμενα, κι αυτός ο συνδυασμός αδειών απαιτεί αναφορά στο δημιουργό και διακίνηση των παράγωγων έργων με την ίδια άδεια. Η διαφορά είναι ότι υπάρχει μόνο η Creative Commons 3.0 άδεια, ενώ η προηγούμενη επιλογή χρησιμοποιεί και όλες τις προηγούμενες εκδόσεις.
- "Δικό μου έργο, αποποίηση όλων των δικαιωμάτων (Κοινό κτήμα)"
- Με αυτή την επιλογή επιτρέπετε στον καθένα να χρησιμοποιήσει το αρχείο για οποιοδήποτε σκοπό, χωρίς όρους, ούτε αναφορά στο πρόσωπό σας. Από τη στιγμή που το αρχείο αποτελεί κοινό κτήμα δεν μπορούν να αλλάξουν οι όροι χρήσης του στο μέλλον, ούτε από εσάς ούτε από άλλους.
Καλές επιλογές[edit]
- "Δικό μου έργο, παρόμοια διανομή, απαιτείται αναγνώριση (Creative Commons CC-BY-SA-3.0)" και
- "Δικό μου έργο, απαιτείται αναγνώριση (Creative Commons CC-BY-3.0)"
- Αυτές οι άδειες δημιουργήθηκαν από το νομικό ίδρυμα Creative Commons, και είναι άδειες που επιτρέπουν διάφορες εναλλακτικές στο χρήστη. Οι δυο άδειες Creative Commons που είναι αποδεκτές στα Κοινά είναι η "Αναφορά" ({{Cc-by}}) και "Αναφορά - Παρόμοια διανομή" ({{Cc-by-sa}}). Βασικά, η άδεια "Αναφορά" απαιτεί να αναφέρεται το όνομα του αρχικού δημιουργού, ενώ η "Αναφορά - Παρόμοια διανομή" απαιτεί την αναφορά του δημιουργού και τη διάθεση των παράγωγων έργων με την ίδια άδεια.
- "Δικό μου έργο, GFDL περιεχόμενο, copyleft, απαιτείται αναγνώριση"
- Η Άδεια Ελεύθερης Τεκμηρίωσης GNU είναι η άδεια που χρησιμοποιεί η Βικιπαίδεια για κείμενα, και δημιουργήθηκε πιο παλιά από τις Creative Commons. Οι όροι της είναι παρόμοιοι με της CC-BY-SA, απαιτεί όμως επιπλέον το αρχείο να συνοδεύεται από ένα αντίγραφο της άδειας, κάτι που είναι μη πρακτικό για περιπτώσεις χρήσης μιας μόνο εικόνας.
- Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε την άδεια GNU General Public License (GPL), για στιγμιότυπα (screenshots) που προέρχονται από προγράμματα ελεύθερου λογισμικού που διανέμονται με την GPL.
Τελειώνοντας[edit]
Όταν επιλέξετε την άδεια που θέλετε, είναι καλή ιδέα να τσεκάρετε το κουτάκι "Παρακολουθήστε αυτή τη σελίδα", για να ενημερώνεστε για τυχόν αλλαγές και επεξεργασίες άλλων χρηστών στο αρχείο σας. Μέσω της λίστας παρακολούθησης, θα μπορείτε να βλέπετε τις αλλαγές που έγιναν, καθώς και πότε, από ποιούς και γιατί έγιναν.
Τέλος, μόλις πατήσετε το κουμπί "Φόρτωση αρχείου" ίσως χρειαστεί να πατήσετε "Οκ" ή "Ναι", καθώς ο browser σας, ανάλογα με το επίπεδο ασφάλειας που έχετε επιλέξει, μπορεί να σας προτρέψει να επιβεβαιώσετε την ενέργεια. Όταν η επιφόρτωση τελειώσει -κάτι που μπορεί να πάρει λίγο χρόνο- θα δείτε την επιφορτωμένη εικόνα στη σελίδα περιγραφής της.