User:Muzeum Miasta Łodzi Digitalizacja/gallery

2017-09-21 08:13:01

• 
  Kościół Św. Jana - fotografia Bronisława Wilkoszewskiego

2017-09-26 19:31:53

• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki m. Łodzi” ukazująca Miejskie Gimnazjum Męskie mieszczące się przy ul. Dzikiej (ob. Sienkiewicza), a także pusty plac po jego lewej stronie, który w 1896 roku został przeznaczony na potrzeby parku publicznego (późniejszego Parku Mikołajewskiego; ob. park Henryka Sienkiewicza). Po utworzeniu w 1886 roku dwóch gimnazjów rosyjskojęzycznych (męskiego i żeńskiego), mieszczących się początkowo w jednym budynku przy ul. Cegielnianej 64 (ob. Jaracza) pojawiła się koncepcja powstania osobnego gmachu dla szkoły męskiej. Zaprojektowania budynku szkoły podjął się ówczesny architekt miejski Hilary Majewski, a jego budowę zobowiązał się już wcześniej wesprzeć Karol Scheibler (istniał osobny zapis w jego testamencie uwzględniający to przedsięwzięcie). Budowa obiektu trwała w latach 1888-1891. Gimnazjum funkcjonowało do wybuchu I Wojny Światowej, w czasie której szkoła mieściła szpital wojskowy. Po zakończeniu wojny budynek był siedzibą Miejskiego Gimnazjum Męskiego im. J. Piłsudskiego (patronat ten otrzymało w 1921 roku) o profilu matematyczno-przyrodniczym. Po II Wojnie Światowej przekształcono je w I Miejskie Gimnazjum i Liceum (otrzymując w 1946 roku patronat Tadeusza Kościuszki). W 1956 roku szkołę przekształcono w koedukacyjne III Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki, którym pozostaje do dzisiaj. W latach 50. i 60. XX wieku gmach szkolny podlegał rozbudowie o kolejne skrzydła mieszczące sale gimnastyczną i basen czy w końcu odrębne skrzydło szkolne, które od września 1962 roku funkcjonuje jako Szkoła Podstawowa nr 162. Absolwentami tej prestiżowej szkoły byli m.in. Julian Tuwim, Piotr Skrzynecki, Jan Karski, Jan Machulski, Stefan Niesiołowski. Również wśród przedstawicieli młodszego pokolenia znaleźć można osoby które są absolwentami „trójki” m.in. Marcin Bosak czy Aleksandra Urbańczyk.
• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki m. Łodzi” przedstawiająca kościół rzymskokatolicki Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny na Starym Mieście (widok od strony południowej). Przed 1888 rokiem na Placu Kościelnym stał drewniany kościół parafialny pod tym samym wezwaniem. Rozebrany i przeniesiony w 1888 roku na ul. Ogrodową 22, gdzie został poświęcony jako kościół pw. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny. Decyzję o budowie nowej świątyni podjęto w latach 80. XIX wieku, a projekt w stylu gotyku wiślano-bałtyckiego wykonał warszawski architekt Konstanty Wojciechowski. Budowa rozpoczęła się w 1888 roku, by już w dwa lata później świątynia była gotowa w stanie surowym. Wykończenia trwały do 1897 roku i dopiero wówczas dokonano jej konsekracji. Jak w przypadku świątyń innych wyznań i tu w komitecie budowy zasiadali miejscowi przemysłowcy różnych wyznań m.in.: Juliusz Kunitzer, rodzina Scheiblerów oraz Izrael Kalmanowicz Poznański.
• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki m. Łodzi” przedstawiająca fragment ul. Piotrkowskiej od strony dawnej ul. Przejazd (ob. Tuwima) i ul. św. Andrzeja (ob. Andrzeja Struga). Rok 1821 to narodziny ulicy Piotrkowskiej. Podczas prac nad planem urbanistycznym miasta prowadzonych przez Rajmunda Rembielińskiego – ówczesnego prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego – wyznaczono trakt piotrkowski. Łączył on Piotrków Trybunalski ze Zgierzem. Wzdłuż traktu zaczęli osiedlać się rękodzielnicy, drobni kupcy, sukiennicy, tkacze czy początkujący fabrykanci. Nazwa „Ulica Piotrkowska” pojawiła się dopiero w 1823 roku.Wygląd i charakter ulicy Piotrkowskiej zmieniał się wraz z rozwojem demograficznym i gospodarczym miasta. Gdy skończył się okres „Łodzi rzemieślniczej” na obrzeżach Nowego Miasta zaczęły powstawać fabryki i zakłady produkcyjne. Pierwszą fabrykę przy ul. Piotrkowskiej 282 postawił Ludwik Geyer. Zaczęto budować też tutaj czynszowe kamienice, w których wynajmowano mieszkania i lokale usługowe. Przy głównej ulicy miasta z czasem powstały eleganckie cukiernie, restauracje, sklepy i teatry. Nawiązywanie nowych kontaktów handlowych z kontrahentami spoza Łodzi spowodowało potrzebę budowania hoteli w centrum Łodzi. Najokazalszy wśród nich to Grand Hotel oferujący, jak czytamy w lokalnej prasie, „numerowane pokoje” oraz „Wiedeńską kawiarnię z piękną salą bilardową”. Najbardziej popularną wśród łodzian była kawiarnia Aleksandra Roszkowskiego mieszcząca się przy Piotrkowskiej 78. „U Roszka” przy „małej czarnej” spotykali się m.in. dziennikarze, adwokaci, lekarze czy łódzcy artyści.Na ul. Piotrkowskiej znajdowały się również eleganckie sklepy i składy z zagranicznymi towarami. Tutaj można było nabyć wysokiej jakości produkty z Niemiec, francuskie perfumy i kosmetyki, bieliznę z Wiednia, kryształy, fajansy i porcelanę z Czech czy angielskie maszyny do szycia. Przy głównej ulicy Łodzi stawiano również fabrykanckie pałace, które wyróżniały się zdobieniem fasad i ilością detali architektonicznych. Do jednych z takich rezydencji przy główniej arterii miasta należy pałac Juliusza Heiznla przy ul. Piotrkowskiej 104. Wzrost potrzeb komunikacyjnych i rozwój infrastruktury miasta pod koniec XIX wieku sprawiły, że miejscowe władze zdecydowały o zbudowaniu w Łodzi sieci tramwajowej. To właśnie na Piotrkowskiej w piątek 23 grudnia 1898 roku pojawił się pierwszy w Królestwie Polskim elektryczny tramwaj.Piotrkowska była także dla wielu ulubionym miejscem niedzielnych spacerów. W wolne od pracy popołudnia łodzianie przechadzali się wzdłuż eleganckich sklepowych witryn i zasiadali w kawiarnianych ogródkach. Stanisław Reymont w „Ziemi obiecanej” pisał „…tłumy ubrane elegancko, damy w modnych kapeluszach, w bogatych okrywkach, mężczyźni w długich, czarnych paltach, w hawelokach z pelerynami. Żydzi w długich surdutach zabłoconych, Żydówki przeważnie piękne w aksamitach […]. Wrzawa napełniała ulicę, przepychano się ze śmiechem, tłoczono, spacerowano w górę ulicy aż do Przejazd lub Nawrot i z powrotem”.Znana fraszka Jan Sztundyngera najlepiej obrazuje jak wyglądała najważniejsza ulica Łodzi: „To największą w Łodzi troską aby Łódź całą zmieścić na Piotrkowską”.
• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki m. Łodzi” z roku 1896 przedstawiająca od strony frontowej kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Świętego Krzyża. Kościół pierwotnie konsekrowany w 1875 roku jako kościół pw. św. Jakóba, znajdujący się u zbiegu ulic Dzikiej (ob. Sienkiewicza) i Przejazd (ob. Tuwima). Zaprojektowany w 1860 roku przez warszawskiego architekta Franciszka Tournelle’a kościół ten był odpowiedzią na potrzeby dynamicznie rozrastającego się miasta przemysłowego, jakim była Łódź w drugiej połowie XIX wieku. Pojawiła się wtedy konieczność utworzenia drugiej parafii dla mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego. Rok po powstaniu koncepcji architektonicznej przystąpiono do budowy świątyni. Jednak „kryzys bawełniany”, wybuch Powstania Styczniowego i zesłanie proboszcza łódzkiego ks. Wojciecha Jakubowskiego w głąb carskiej Rosji wstrzymały prace. Prace budowlane wznowione zostały w 1871 roku. W 1875 roku nowy kościół został oddany do użytku wiernym. 25 stycznia 1885 roku warszawski abp Wincenty Chościak-Popiel erygował parafię pw. Podwyższenia św. Krzyża, mimo niezakończonych jeszcze prac wykończeniowych. Konsekracji świątyni dokonał 19 maja 1888 roku również abp Chościak-Popiel. Jak w przypadku innych świątyń w Łodzi powstających w tym okresie znaczny udział w jej finansowaniu mieli lokalni najzamożniejsi fabrykanci. Rodzina Scheiblerów ufundowała m.in. ołtarz główny w kościele, ambonę i organy, a Edward Herbst ufundował ołtarz boczny z obrazem św. Justyna.
• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki m. Łodzi” przedstawiająca Nowy Rynek (ob. Plac Wolności) od strony północnej w stronę ul. Piotrkowskiej. Na zdjęciu widoczne są budynki Wyższej Szkoły Rzemieślniczej, Ratusza oraz kościoła ewangelicko-augsburskiego św. Trójcy, a także fragment ulicy Piotrkowskiej. Pierwotnie Nowy Rynek był miejscem, gdzie odbywał się handel. Po wprowadzeniu tramwajów elektrycznych na ulice miasta w grudniu 1898 roku zmienił się charakter Rynku – przestał on pełnić funkcję miejskiego targowiska. Początki Nowego Rynku sięgają lat 1821-1823, kiedy wytyczono ośmiokątny plac centralny pierwszej osady przemysłowej zwanej Nowym Miastem. Granice osady stanowiły ulice Wschodnia, Zachodnia, Północna oraz Południowa (ob. Próchnika i Rewolucji 1905 roku). Na Nowym Rynku zbiegały się pod kątem prostym trakt piotrkowski z ul. Średnią (ob. Pomorską) oraz z ul. Konstantynowską (ob. Legionów). Rajmund Rembieliński, prezes Komisji Województwa Mazowieckiego, zakładał, że znajdujący się nieopodal Stary Rynek może okazać się niewystarczającą przestrzenią dla tego typu miejskiego osadnictwa. Rynek miał m.in. pełnić funkcje reprezentacyjne przemysłowej Łodzi, odbywały się na nim również dwa razy w tygodniu targowiska. Funkcja reprezentacyjna związana była m. in. z usytuowaniem w obszarze Nowego Rynku Ratusza miejskiego, zaprojektowanego przez Bonifacego Witkowskiego, wzniesionego przez zgierskiego przedsiębiorcę budowlanego Zbigniewa Libelta w latach 1826-1827. Jest to najstarszy zabytek przemysłowej Łodzi. Budynek, reprezentujący styl typowy dla późnego klasycyzmu Królestwa Polskiego. Obiekt usytuowano na narożnej działce przy Nowym Rynku i ul. Piotrkowskiej. Obecnie w budynku dawnego Ratusza siedzibę ma Archiwum Państwowe w Łodzi.Forma architektoniczna Ratusza została zharmonizowana ze stojącym po drugiej stronie ul. Piotrkowskiej kościoła ewangelicko-augsburskiego Świętej Trójcy. Oba budynki tworzyły efektowną „bramę” do głównej ulicy miasta. Świątynia ta powstała w latach 1826-28 wg projektu Bonifacego Witkowskiego, a w latach 1889-1891 ze względu na rosnącą liczbę wiernych została przebudowana według projektu Otto Gehlinga, przybierając obecny charakterystyczny kształt. W 1945 roku został przekazany kościołowi rzymskokatolickiemu jako wojskowy kościół garnizonowy pw. Zesłania Ducha Świętego. Na zdjęciu widoczny jest budynek wzniesionej w 1856 roku Szkoły Powiatowej Realnej Niemiecko-Rosyjskiej. Siedziba powstała na podstawie planów architekta Jana Karola Mertschinga. Budynek ten ulegał przekształceniom wraz z rozwojem miasta. Zapotrzebowanie na średnią kadrę techniczną w prężnie rozwijającym się przemysłowym mieście spowodowało, że budynek ten został rozbudowany w 1884 roku według projektu Hilarego Majewskiego. Wówczas w jego wnętrzach powstała Wyższa Szkoła Rzemieślnicza. Dalsze przekształcenia są związane z adaptacją gmachu na potrzeby administracyjne. W latach 1924-1925 dla potrzeb Magistratu rozbudowano ponownie budynek, według projektu ówczesnego architekta miejskiego Wiesława Lisowskiego. Po II Wojnie Światowej gmach ten stał się siedzibą łódzkiego Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego.
• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki miasta Łodzi”, przedstawiająca widok zabudowań fabrycznych i mieszkalnych przedsiębiorstwa Karola Scheiblera na Księżym Młynie. Teren ten, znajdujący się w dolinie rzeki Jasień, już wcześniej był wykorzystywany do celów przemysłowych, lecz to właśnie działalność tego fabrykanta wpłynęła na jego rozwój i uzyskanie wyróżniającego się charakteru w skali miasta. Osiedle powstało krótko po wybudowaniu monumentalnej przędzalni w latach 70. XIX w. Cały zespół fabryczny oraz osiedle wraz z budynkami użyteczności publicznej tworzyło unikatowy zespół urbanistyczno-architektoniczny. Na pierwszym planie fotografii widoczny jest fragment zakładowej remizy strażackiej oraz budynki mieszkalne wraz z komórkami i sanitariatami. Osiedle robotnicze położone było u zbiegu ul. Przędzalnianej i ul. św. Emilii (ob. bp. Wincentego Tymienieckiego). Wciąż dyskusyjne pozostaje autorstwo projektu osiedla, często przypisywane jest ono Hilaremu Majewskiemu. Z kolei fabryczna straż ogniowa niezbędna była przy bardzo częstych pożarach w łódzkich fabrykach. W 1891 roku jako V Oddział Łódzkiej Straży Ogniowej Ochotniczej uzyskała plac i miejsce na niezbędne zaplecze infrastrukturalne. W tym samym roku znów prawdopodobnie według projektu Hilarego Majewskiego wzniesiono budynek remizy strażackiej, z charakterystyczną centralnie usytuowaną pięciokondygnacyjną wieżą oraz dwoma parterowymi wozowniami po jej bokach.
• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki miasta Łodzi” z 1896 roku przedstawiająca kościół ewangelicki św. Jana Ewangelisty, mieszczący się przy ówczesnej ul. Dzikiej (ob. Sienkiewicza) u wylotu ul. Ewangelickiej (ob. Roosevelta). Kościół ten był drugim w Łodzi kościołem ewangelickim, po kościele św. Trójcy przy Nowym Rynku (ob. Plac Wolności). Budowa świątyni związana była ze wzrastającą liczbą mieszkańców miasta wyznania ewangelicko-augsburskiego. Potrzeba powstania nowej świątyni pojawiła się już w latach 60. XIX wieku. Dzięki pomocy finansowej łódzkich przemysłowców, w tym znacznego wkładu Karola Scheiblera w wysokości 50 tys. rubli udało się rozpocząć prace projektowo-budowalne. Projekt kościoła wykonał w 1879 roku niemiecki architekt Ludwik Schreiber, zatrudniony w zakładach Karola Scheiblera. Prace nad budową kościoła przejął, po opuszczeniu Łodzi przez Schreibera w 1880 roku, architekt miejski Hilary Majewski.Kościół św. Jana Ewangelisty zaprojektowany i wykonany został jako bazylika trójnawowa w stylu neoromańskim. Charakterystyczna dla niego jest elewacja wykonana z nieotynkowanej cegły (Rohbau) oraz fasada z trzema wieżami, z widocznie dominującą nad zabudowaniami miejskimi smukłą wieżą środkową. Budowa świątyni ukończona została w 1883 roku. Inauguracyjne nabożeństwo w nowym kościele, odprawił biskup Paweł Everth w dniu 8 października 1884 roku. Pierwszym proboszczem został pastor Wilhelm Piotr Angerstein. Po II Wojnie Światowej świątynia została przejęta przez ojców jezuitów. W 1950 roku biskup Michał Klepacz erygował parafię rzymskokatolicką pw. Najświętszego Imienia Jezus. Pod koniec lat 80. XX wieku ojcowie jezuici odkupili świątynię od Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W czasach PRL-u kościół był ośrodkiem duszpasterstwa akademickiego, z którym związana była działalność kapelana opozycji – o. Stefana Miecznikowskiego, uhonorowanego w 1992 tytułem Honorowego Obywatela Miasta Łodzi.
• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki miasta Łodzi” przedstawiająca Nowy Rynek (ob. Plac Wolności) od strony północnej w stronę ul. Piotrkowskiej. Na zdjęciu widoczne są budynki Wyższej Szkoły Rzemieślniczej, Ratusza oraz kościoła ewangelicko-augsburskiego św. Trójcy, a także fragment ul. Piotrkowskiej. Pierwotnie Nowy Rynek był miejscem, gdzie odbywał się handel. Po wprowadzeniu tramwajów elektrycznych na ulice miasta w grudniu 1898 roku zmienił się charakter Rynku – przestał on pełnić funkcję miejskiego targowiska. Początki Nowego Rynku sięgają lat 1821-1823, kiedy wytyczono ośmiokątny plac centralny pierwszej osady przemysłowej zwanej Nowym Miastem. Granice osady stanowiły ulice Wschodnia, Zachodnia, Północna oraz Południowa (ob. Próchnika i Rewolucji 1905 roku). Na Nowym Rynku zbiegały się pod kątem prostym trakt piotrkowski z ul. Średnią (ob. Pomorską) oraz z ul. Konstantynowską (ob. Legionów). Rajmund Rembieliński, prezes Komisji Województwa Mazowieckiego zakładał, że znajdujący się nieopodal Stary Rynek może okazać się niewystarczającą przestrzenią dla tego typu miejskiego osadnictwa. Rynek miał m.in. pełnić funkcje reprezentacyjne przemysłowej Łodzi, odbywały się na nim również dwa razy w tygodniu targowiska. Funkcja reprezentacyjna związana była m.in. z usytuowaniem w obszarze Nowego Rynku Ratusza miejskiego, zaprojektowanego przez Bonifacego Witkowskiego, wzniesionego przez zgierskiego przedsiębiorcę budowlanego Zbigniewa Libelta w latach 1826-1827. Jest to najstarszy zabytek przemysłowej Łodzi. Budynek, reprezentujący styl typowy dla późnego klasycyzmu Królestwa Polskiego. Obiekt usytuowano na narożnej działce przy Nowym Rynku i ul. Piotrkowskiej. Obecnie w budynku dawnego Ratusza siedzibę ma Archiwum Państwowe w Łodzi.Forma architektoniczna Ratusza została zharmonizowana ze stojącym po drugiej stronie ul. Piotrkowskiej kościoła ewangelicko-augsburskiego św. Trójcy. Oba budynki tworzyły efektowną „bramę” do głównej ulicy miasta. Świątynia ta powstała w latach 1826-28 według projektu Bonifacego Witkowskiego, a w latach 1889-1891 ze względu na rosnącą liczbę wiernych została przebudowana według projektu Otto Gehlinga, przybierając obecny charakterystyczny kształt. W 1945 roku został przekazany kościołowi rzymskokatolickiemu jako wojskowy kościół garnizonowy pw. Zesłania Ducha Świętego. Na zdjęciu widoczny jest budynek wzniesionej w 1856 roku Szkoły Powiatowej Realnej Niemiecko-Rosyjskiej. Siedziba powstała na podstawie planów architekta Jana Karola Mertschinga. Budynek ten ulegał przekształceniom wraz z rozwojem miasta. Zapotrzebowanie na średnią kadrę techniczną w prężnie rozwijającym się przemysłowym mieście spowodowało, że budynek ten został rozbudowany w 1884 roku według projektu Hilarego Majewskiego. Wówczas w jego wnętrzach powstała Wyższa Szkoła Rzemieślnicza. Dalsze przekształcenia są związane z adaptacją gmachu na potrzeby administracyjne. W latach 1924-1925 dla potrzeb Magistratu rozbudowano ponownie budynek, według projektu ówczesnego architekta miejskiego Wiesława Lisowskiego. Po II Wojnie Światowej gmach ten stał się siedzibą łódzkiego Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego.

2017-09-26 19:44:10

• 
  Fotografia Bronisława Wilkoszewskiego z albumu „Widoki miasta Łodzi” przedstawiająca cerkiew prawosławną pw. św. Aleksandra Newskiego i park miejski Kolejowy (ob. Stanisława Moniuszki) znajdujące się przy ul. Widzewskiej (ob. ul. Kilińskiego). Obydwa obiekty zostały zaprojektowane przez ówczesnego architekta miasta Hilarego Majewskiego. Cerkiew powstała w latach 1880-1884. Stanowiła wotum dziękczynne za ocalenie życia cara Aleksandra II, zaspakajając jednocześnie potrzebę posiadania własnej świątyni przez społeczność prawosławną. Nieprzypadkowa jest jej lokalizacja, bliskość dworca kolejowego miała zapewniać, że pierwszym, co ujrzą podróżni przybywający do Łodzi, będzie ten właśnie symbol rosyjskiej obecności w mieście. Jak w przypadku świątyń innych wyznań i tu w komitecie budowy zasiadali miejscowi przemysłowcy różnych wyznań m.in.: Karol Scheibler, Juliusz Heinzel, Ludwik Meyer czy Izrael Kalmanowicz Poznański.Park, w którego sąsiedztwie stoi cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego, powstał nieco wcześniej, bo w 1874 roku według projektu architekta miasta Hilarego Majewskiego, a za realizację odpowiadał ogrodnik Giernot. Był to drugi park publiczny w Łodzi. W latach 60. XX otrzymał on obowiązującą do dziś nazwą im. Stanisława Moniuszki.