Basque subtitles for clip: File:Ikusgela - Sally Haslanger.webm

1
00:00:03,340 --> 00:00:07,330
Zergatik erreproduzitzen ditugu
jarrera matxistak edo arrazistak?

2
00:00:07,610 --> 00:00:11,910
Edo zergatik egiten dugu barre
zapalkuntzak oinarri dituzten txisteekin?

3
00:00:12,140 --> 00:00:16,310
Zergatik jokatzen dugu, batzuetan,
gure ideien kontrako norabidean?

4
00:00:16,740 --> 00:00:19,738
Zeure buruari inoiz
halakorik galdetu badiozu,

5
00:00:19,762 --> 00:00:24,320
bada ezagutu behar zenukeen
filosofo bat. Sally Haslanger du izena.

6
00:00:24,570 --> 00:00:29,322
Zapalkuntza eta injustizia askoren
atzean dauden dinamika eta egiturak

7
00:00:29,346 --> 00:00:31,480
agerian uzten ditu haren lanak.

8
00:00:31,870 --> 00:00:34,413
Horren bidez,
errazago uler dezakegu

9
00:00:34,437 --> 00:00:36,810
gure jokabideak nola
eraikitzen ditugun,

10
00:00:36,830 --> 00:00:38,450
baita gure izaera ere.

11
00:00:39,010 --> 00:00:40,270
Sally Haslanger

12
00:00:40,420 --> 00:00:44,530
1955ean jaio zen,
Connecticut-en,

13
00:00:44,800 --> 00:00:46,360
Amerikako Estatu Batuetan.

14
00:00:46,790 --> 00:00:48,384
Filosofia irakaslea da

15
00:00:48,408 --> 00:00:52,880
Massachusettseko Institute of
Technology unibertsitate entzutetsuan.

16
00:00:53,160 --> 00:00:56,587
Lehen lanetan, metafisika eta
antzinako filosofia aztertu zituen,

17
00:00:56,611 --> 00:00:58,330
Aristoteles nagusiki.

18
00:00:58,680 --> 00:01:01,223
Baina pixkanaka, filosofia politikoan,

19
00:01:01,247 --> 00:01:04,630
feminismoan eta arrazaren
teoria kritikoan murgildu da.

20
00:01:05,020 --> 00:01:07,960
Korronte ugaritatik
edan duen pentsalaria da,

21
00:01:08,250 --> 00:01:11,260
baina estrukturalismoan
kokatu daiteke haren lana.

22
00:01:11,990 --> 00:01:14,130
Haslangerren
estrukturalismoak dio

23
00:01:14,360 --> 00:01:17,190
gizarteko harreman eta
fenomenoak ulertzeko,

24
00:01:17,390 --> 00:01:20,650
aintzat hartu behar dela sistema
handiago baten parte direla.

25
00:01:21,620 --> 00:01:23,550
Dozenaka lan argitaratu ditu.

26
00:01:23,650 --> 00:01:28,120
Bada artikulu bilduma bat haren
ekarpen nagusiak ondo jasotzen dituena.

27
00:01:28,321 --> 00:01:33,005
Resisting Reality: Social Construction
and Social Critique du izena.

28
00:01:33,109 --> 00:01:36,590
Naturaltzat ditugun
kategoria, ezaugarri

29
00:01:36,730 --> 00:01:40,140
edo praktiken jatorri soziala
agerian uzten du bertan,

30
00:01:40,410 --> 00:01:44,210
eta gizarteko dinamika eta
egitura materialekin lotzen ditu.

31
00:01:44,540 --> 00:01:48,610
Lan hori lau kontzeptu edo ideia
nagusiren bueltan harilkatzen da.

32
00:01:49,390 --> 00:01:52,010
1-Sistemak eta gizarte egiturak

33
00:01:52,310 --> 00:01:54,250
Gizakia animalia soziala da,

34
00:01:54,440 --> 00:01:57,660
interakzio eta koordinazio
soziala behar duelako.

35
00:01:58,020 --> 00:02:01,320
Eta hori guztia, sistema
sozial batean gertatzen da.

36
00:02:01,470 --> 00:02:03,150
Baina zer da, sistema bat?

37
00:02:03,940 --> 00:02:05,270
Haslangerren arabera,

38
00:02:05,460 --> 00:02:07,154
gauza multzo bat da sistema,

39
00:02:07,178 --> 00:02:11,420
osotasun bat sortzen duena elkarren
arteko funtzionamenduari esker.

40
00:02:11,800 --> 00:02:14,050
Familia bat sistema
bat izan daiteke

41
00:02:14,240 --> 00:02:15,800
edo kirol talde bat ere bai.

42
00:02:16,210 --> 00:02:18,370
Gizartea bera
ere sistema bat da,

43
00:02:18,570 --> 00:02:19,710
baina konplexua da eta

44
00:02:19,930 --> 00:02:22,680
beste hainbat sistema
hartzen ditu bere baitan.

45
00:02:23,022 --> 00:02:25,612
Sistemek zereginak
eta helburuak dituzte.

46
00:02:26,010 --> 00:02:28,390
Bertako kideen
jokabidea ulertzeko,

47
00:02:28,710 --> 00:02:31,330
lagungarria da sistemaren
helburuak ulertzea.

48
00:02:32,110 --> 00:02:35,130
Arraunlari batek modu
jakin batean jokatzen badu,

49
00:02:35,420 --> 00:02:38,520
arraun-talde osoaren
helburuei erantzuten dielako da.

50
00:02:38,960 --> 00:02:40,250
Sistema bakoitzak,

51
00:02:40,493 --> 00:02:45,243
helburu horiek betetzeko, harreman eta
praktika jakin batzuk konfiguratzen ditu.

52
00:02:45,690 --> 00:02:46,710
Harreman horiei

53
00:02:46,800 --> 00:02:49,100
egiturak esaten
die Haslangerrek.

54
00:02:49,500 --> 00:02:50,750
Egiturak, beraz,

55
00:02:50,796 --> 00:02:54,550
sistema baten barruan dauden
pertsona edo zati desberdinen arteko

56
00:02:54,574 --> 00:02:57,246
harreman-sareak eta
praktika-sareak dira.

57
00:02:58,120 --> 00:02:59,630
Familia sistema bada,

58
00:02:59,980 --> 00:03:04,010
egitura posibleetako bat
familia-tradizionala izan daiteke.

59
00:03:05,490 --> 00:03:06,190
Egituran,

60
00:03:06,380 --> 00:03:09,380
zati edo pertsona
bakoitzak bere kokalekua du.

61
00:03:09,800 --> 00:03:13,039
Berezitasuna da kokalekuek
baldintzatzen dutela

62
00:03:13,063 --> 00:03:14,620
pertsonen arteko harremana.

63
00:03:15,310 --> 00:03:18,630
Arraun talde batean, eta
kokalekuaren ikuspegitik,

64
00:03:18,710 --> 00:03:20,813
berdin dio Joxe Marik, Mirarik,

65
00:03:20,837 --> 00:03:23,630
ala Aitorrek okupatzen
duen patroiaren lekua.

66
00:03:23,741 --> 00:03:27,151
Izan ere, arraun taldean,
patroia izate hutsarekin

67
00:03:27,350 --> 00:03:29,370
harreman jakin
batzuk ezartzen dira,

68
00:03:29,520 --> 00:03:32,250
eta oro har, boterea
banatzeko modu bat ere bai.

69
00:03:33,346 --> 00:03:34,456
Gerta daiteke,

70
00:03:34,537 --> 00:03:37,935
egitura jakin batzuek
boterea bidegabeki banatzea

71
00:03:37,972 --> 00:03:40,400
eta, horrela,
menderatze-egoerak sortzea.

72
00:03:40,520 --> 00:03:41,980
Haslangerren arabera,

73
00:03:42,030 --> 00:03:45,500
horiek ez dira sortzen pertsona
baten intentzio maltzurrengatik.

74
00:03:45,900 --> 00:03:50,360
Egiturak berak harreman eta praktika
sozial jakin batzuk bultzatzen ditu

75
00:03:50,616 --> 00:03:51,390
eta, beraz,

76
00:03:51,440 --> 00:03:53,010
boterea ere banatzen du.

77
00:03:53,737 --> 00:03:55,437
2-Praktika Sozialak

78
00:03:55,800 --> 00:03:57,110
Haslangerren arabera,

79
00:03:57,310 --> 00:04:00,810
praktika sozialak dira
gizartearen oinarrizko zutabeak,

80
00:04:00,890 --> 00:04:03,870
eta beraz, gizarte
egiturak osatzen dituztenak.

81
00:04:04,160 --> 00:04:06,710
Praktika sozialak
jarrera-patroiak dira,

82
00:04:07,056 --> 00:04:11,566
eskema kultural batzuek orientatzen
dituztenak, eta ikasi egiten direnak.

83
00:04:11,940 --> 00:04:13,810
Praktika batean parte hartzea

84
00:04:14,100 --> 00:04:18,320
gainerakoekin eta munduko beste
alderdi batzuekin erlazionatzea da,

85
00:04:18,630 --> 00:04:23,580
betiere,  portaera-eskema publiko baten
parte diren moduen arabera egiten bada.

86
00:04:24,140 --> 00:04:27,440
Praktikak ez dira nahitaez
gardenak edo begi-bistakoak.

87
00:04:27,810 --> 00:04:31,810
Baliteke norbera ez jabetzea
praktika batean parte hartzen ari dela,

88
00:04:32,130 --> 00:04:35,320
edo ez jabetzea haren
zentzuaz edo funtzionamenduaz.

89
00:04:35,870 --> 00:04:39,700
Familia-bazkari batean edo
lagunarteko bazkari batean, adibidez,

90
00:04:39,920 --> 00:04:41,740
ez dugu modu berean jokatzen.

91
00:04:42,100 --> 00:04:44,860
Herrialdeak ere
baldintzatzen ditu portaerak;

92
00:04:45,050 --> 00:04:46,150
esaterako,

93
00:04:46,175 --> 00:04:49,655
portaera hori ez da berdina
Euskal Herrian edo Japonian.

94
00:04:50,400 --> 00:04:52,970
Praktikak kultura
batean txertatzen dira:

95
00:04:53,520 --> 00:04:57,119
kulturak eskema-publikoak
ematen dizkigu, gauza batzuei

96
00:04:57,144 --> 00:04:59,641
balioa emateko
eta beste batzuei ez,

97
00:04:59,760 --> 00:05:02,180
eta horrexek bideratzen
ditu gure jarrerak.

98
00:05:03,260 --> 00:05:07,430
Gauzei ematen diegun balioaren
edo esanahi sozialaren arabera,

99
00:05:07,480 --> 00:05:09,570
modu batean edo
bestean jokatuko dugu.

100
00:05:10,640 --> 00:05:11,940
3-Ideologia

101
00:05:12,400 --> 00:05:13,560
Haslangerrek dio,

102
00:05:13,690 --> 00:05:15,400
gure arrazoimen praktikoak,

103
00:05:15,424 --> 00:05:18,720
egoera bakoitzaren aurrean
nola jokatu esaten digunak,

104
00:05:18,744 --> 00:05:20,570
hainbat tresna
erabiltzen dituela.

105
00:05:20,850 --> 00:05:24,300
Eta horien artean, garrantzitsuak
dira esanahi sozialak.

106
00:05:24,530 --> 00:05:26,180
Esanahi sozialen bidez

107
00:05:26,350 --> 00:05:28,610
gauzei balioa
ematen ikasten dugu,

108
00:05:28,690 --> 00:05:30,500
sozializazio prozesuan.

109
00:05:30,680 --> 00:05:32,180
Beste modu batera esanda:

110
00:05:32,430 --> 00:05:34,820
gure arrazoimen
praktikoa ikasia da,

111
00:05:35,180 --> 00:05:36,690
uste baino publikoagoa

112
00:05:36,910 --> 00:05:39,150
eta beste askorekin
elkarbanatzen dugu.

113
00:05:39,590 --> 00:05:41,180
Baina, badago arazo bat:

114
00:05:41,380 --> 00:05:43,598
arrazoimen
praktikoa, eta oro har,

115
00:05:43,622 --> 00:05:47,100
praktika sozialak kulturaren
bidez ikasten ditugu.

116
00:05:47,260 --> 00:05:48,950
Hau da, normatiboak dira.

117
00:05:49,380 --> 00:05:51,680
Horrek esan nahi
du, gerta daitekeela

118
00:05:51,840 --> 00:05:56,180
gure arrazoitzeko modua egitura
bidegabeen baitan ikasia izatea,

119
00:05:56,580 --> 00:05:57,520
eta ondorioz,

120
00:05:57,630 --> 00:06:01,270
gure praktika sozialek egitura
horiek sostengatu ditzakete.

121
00:06:02,140 --> 00:06:05,590
Egitura bidegabe horien
baitan murgiltzen ikasi dugunez,

122
00:06:05,840 --> 00:06:09,106
egitura horiek erreproduzitzen
dituzten praktika sozialak

123
00:06:09,130 --> 00:06:10,690
aurrera eraman ditzakegu

124
00:06:10,770 --> 00:06:11,990
kontziente izan gabe.

125
00:06:12,150 --> 00:06:14,270
Ideologia sartzen da hor jokoan.

126
00:06:14,380 --> 00:06:16,800
Hori gertatzean,
gure praktika sozialak

127
00:06:16,960 --> 00:06:19,920
ideologizatuak daudela
esango luke Haslangerrek,

128
00:06:20,210 --> 00:06:23,324
egitura bidegabeak
ezkutatu, naturalizatu

129
00:06:23,348 --> 00:06:26,170
eta erreproduzitzen
dituelako ideologiak.

130
00:06:26,721 --> 00:06:30,500
Plaza publikoan kontzeptua beste
modu batera erabiltzen bada ere,

131
00:06:30,560 --> 00:06:31,500
Haslangerrek

132
00:06:31,577 --> 00:06:32,917
ideologia hitzari

133
00:06:33,042 --> 00:06:35,022
konnotazio negatiboa ematen dio,

134
00:06:35,220 --> 00:06:39,350
ideologiak norbera bere interesen
aurka jokatzera eraman baitezake.

135
00:06:40,910 --> 00:06:42,500
4- Naturalizazioa

136
00:06:42,690 --> 00:06:45,369
Haslangerrek
naturalizazioa esaten dio

137
00:06:45,393 --> 00:06:48,250
eraikiak edo akzidentalak
diren fenomenoak

138
00:06:48,370 --> 00:06:50,410
berezko edo
naturaltzat jotzeari.

139
00:06:51,140 --> 00:06:53,820
Feminitatea edo
maskulinitatea, adibidez,

140
00:06:53,990 --> 00:06:55,610
eraikuntza sozialak dira.

141
00:06:55,700 --> 00:06:58,611
Horrek esan nahi du egitura
sozial jakinen ondorioz

142
00:06:58,635 --> 00:07:00,850
sortzen diren
nolakotasunak direla.

143
00:07:00,914 --> 00:07:02,085
Kasu horretan,

144
00:07:02,110 --> 00:07:04,030
egitura sozial patriarkalak.

145
00:07:04,197 --> 00:07:07,287
Eta, batez ere, saihesgarriak
eta aldagarriak direla.

146
00:07:07,450 --> 00:07:10,590
Azken finean, gizarte-egiturei
eta esanahi sozialei

147
00:07:10,614 --> 00:07:13,440
begiratzen ez zaienean
gertatzen da hori.

148
00:07:14,180 --> 00:07:18,770
Ez badugu aztertzen zein sistemak
eta egiturek eragiten duten, adibidez,

149
00:07:18,990 --> 00:07:21,310
emakumeek zaintza
ardura gehiago hartzea,

150
00:07:21,680 --> 00:07:24,940
eta erreparatzen
badiogu, soilik, estatistikari,

151
00:07:25,030 --> 00:07:27,390
ideologiak bide
erraza aurkituko du:

152
00:07:27,770 --> 00:07:29,810
nahikoa da ingurura begiratzea

153
00:07:30,070 --> 00:07:33,940
emakumeek zaintzarako joera
handiagoa dutela ondorioztatzeko.

154
00:07:34,210 --> 00:07:36,150
Mundu erreal eta objektiboak

155
00:07:36,230 --> 00:07:38,500
gure suposizioak
konfirmatzen ditu,

156
00:07:38,550 --> 00:07:40,250
mundua horrela egin dugulako.

157
00:07:40,830 --> 00:07:45,270
Bukle edo gurpil-zoro horren bidez
erreproduzitzen da gizarte bidegabea.

158
00:07:46,140 --> 00:07:48,130
Eta horregatik dio Haslangerrek

159
00:07:48,210 --> 00:07:52,440
beharrezkoa dela gizartearen
sistema eta egiturei arreta jartzea,

160
00:07:52,590 --> 00:07:57,300
horri begiratuz ulertu baitezakegu
zergatik jokatzen dugun modu bidegabean.

161
00:07:58,990 --> 00:07:59,715
Hori bai,

162
00:07:59,740 --> 00:08:01,240
denak ez dira berri txarrak:

163
00:08:01,440 --> 00:08:02,740
Haslangerren arabera,

164
00:08:02,930 --> 00:08:05,920
gizarte egiturak eta
sistemak ez dira perfektuak,

165
00:08:06,190 --> 00:08:08,680
eta uste baino
arraila gehiago dituzte.

166
00:08:08,820 --> 00:08:14,150
Kolektiboan jardunda, beti dago marjina
erresistentziarako eta eraldaketarako.