Esperanto subtitles for clip: File:046 - Kiel la lasta glaciepoko komenciĝis - scivolemo - zdf.webm

1
00:00:06,174 --> 00:00:08,956
La lasta glaciepoko, la pleistoceno, 

2
00:00:08,956 --> 00:00:12,187
kovris la teron per grandega tavolo da glacio. 

3
00:00:12,187 --> 00:00:14,854
En ĉi tiu filmeto vi povas ekscii 

4
00:00:14,854 --> 00:00:16,842
kiel tio verŝajne okazis.

5
00:00:16,842 --> 00:00:19,624
Ni ekas antaŭ multaj milionoj da jaroj,

6
00:00:19,624 --> 00:00:22,794
longe antaŭ ĉi tiu glaciepoko komenciĝis. 

7
00:00:22,794 --> 00:00:27,098
Tiutempe norda kaj suda Ameriko ankoraŭ ne estis konektitaj, 

8
00:00:27,098 --> 00:00:29,572
kaj la klimato ankoraŭ estis varma.

9
00:00:29,572 --> 00:00:34,692
Sed tiam la du landaj amasoj pli kaj pli proksimiĝis unu al la alia

10
00:00:34,692 --> 00:00:36,406
 pro la kontinenta drivo. 

11
00:00:36,406 --> 00:00:39,106
Landa ponto malrapide konstruiĝis, 

12
00:00:39,106 --> 00:00:42,545
kaj fine fermiĝis antaŭ 2,6 milionoj da jaroj: 

13
00:00:42,545 --> 00:00:45,561
la hodiaŭa centra Ameriko ekaperis. 

14
00:00:45,561 --> 00:00:50,669
Do la ligo inter la pacifika kaj atlantika oceano rompiĝis.

15
00:00:50,669 --> 00:00:53,661
Tio intensigis varman oceanan fluon: 

16
00:00:53,661 --> 00:00:55,476
la golfan marfluon. 

17
00:00:55,476 --> 00:00:59,853
Ĝi transportis grandajn kvantojn de varma akvo tra la nordo. 

18
00:00:59,853 --> 00:01:05,864
Ĝi vaporiĝis sur la surfaco de la maro kaj ventoj pelis ĉi tiun humidon al la teron. 

19
00:01:05,864 --> 00:01:07,822
Do pluvis pli ofte. 

20
00:01:07,822 --> 00:01:12,486
Dolĉa akvo fluis per grandaj riveroj en la malvarman arktan oceanon 

21
00:01:12,486 --> 00:01:15,481
kaj diluis la salan akvon de ĉi tiu maro. 

22
00:01:15,481 --> 00:01:19,425
Malpli sala akvo frostiĝas pli rapide ol sala akvo, 

23
00:01:19,425 --> 00:01:22,378
kaj tial la oceano nun frostiĝas pli rapide, 

24
00:01:22,378 --> 00:01:25,539
kaj ĉiam pli granda glacia tavolo kovris ĝin.

25
00:01:25,539 --> 00:01:29,938
La glacio sur la maro estis kiel grandega, hela spegulo 

26
00:01:29,938 --> 00:01:34,490
kaj reflektis la lumon kaj la varmon de la suno reen en la kosmon.

27
00:01:34,490 --> 00:01:37,340
La glacia tavolo ankaŭ certigis, 

28
00:01:37,340 --> 00:01:43,496
ke la mara akvo sube ne plu povas varmiĝi, do la tera klimato malrapide malvarmiĝis.

29
00:01:43,496 --> 00:01:48,838
Tiam ankaŭ la inklino de la tera akso al la suno atingis sian kulminon. 

30
00:01:48,838 --> 00:01:53,763
ĝi estas natura ciklo, kiu ripetiĝas ĉiujn 41 mil jarojn.

31
00:01:53,763 --> 00:01:58,431
rezulte de tio, la sunaj radioj trafas la teron laŭ plata angulo 

32
00:01:58,431 --> 00:02:01,786
kaj malpli da energio atingas sian surfacon.

33
00:02:01,786 --> 00:02:06,628
la temperaturoj daŭre malpliiĝis kaj la glaciepoko daŭriĝis.

34
00:02:06,628 --> 00:02:11,325
Ankaŭ sur la tero grandegaj glaĉeroj nun formiĝis en la regionoj, 

35
00:02:11,325 --> 00:02:15,666
kie malpli multe da neĝo degelis somere ol falis vintre.

36
00:02:15,666 --> 00:02:19,266
Multe da akvo estas ligita en ĉi tiuj glaĉeroj. 

37
00:02:19,266 --> 00:02:23,751
Sekve de tio la marnivelo falis ĝis 120 metrojn. 

38
00:02:23,751 --> 00:02:26,806
Malvarma sed seka klimato regis. 

39
00:02:26,806 --> 00:02:32,623
La lasta glaciepoko finiĝis nur antaŭ 11 700 jaroj.