File:AGAD (3) Rachunek Komisji, Pudło 660-12 s. 9.png

„Dowody do rachunków Józefa Ordęgi, Komisarza w Paryżu i Agenta Politycznego we Włoszech i Szwajcarii”
Komitet Polski w Paryżu kwituje sumy otrzymane od Józefa Ordęgi, agenta politycznego we Włoszech
Rząd Narodowy prowadził działalność także za granicą, gdzie miał wiele swych agend. Były to placówki dyplomatyczne - konsulaty polskie, urzędy komisarzy pełnomocnych i organizatorów wojskowych oraz instytucje do określonych zadań. Taką instytucją był Komitet Polski w Paryżu, powołany dekretem z 3 V 1863 r., którego przewodniczącym został ks. Władysław Czartoryski, także główny pełnomocnik dyplomatyczny Rządu do spraw polityki zagranicznej. Sekretarzem Komitetu był Józef Ordęga. Gdy pozycja Komitetu zaczęła słabnąć (rozwiązany w maju 1864 r.), od 5 XI 1863 r. jego atrybucje dotyczące prasy zostały powierzone Agencji Dyplomatycznej Paryskiej (Wydziałowi Druków), natomiast dotyczące spraw wojskowych – agentowi wojskowemu Rządu Narodowego w Paryżu i agentowi broni w Liége. Oba stanowiska zajmował były dyrektor Wydziału Wojny Rządu Narodowego – płk Eugeniusz Kaczkowski-Dębiński. Powołano także agencje do zakupu i dostaw broni (m.in. Komisja Broni w Legie z Aleksandrem Guttrym na czele). Dekretem Rządu Narodowego z 5 VII 1863 r. została powołana Komisja Długu Narodowego (Krajowego) w składzie: ks. Władysław Czartoryski, Józef Ordęga, dr Seweryn Gałęzowski, w związku z ogłoszeniem pożyczki przymusowej w wysokości 21 mln złp. najpierw u ”zamożniejszych kapitalistów krajowych”, zamienioną na ogólną pożyczkę narodową w wysokości 40 mln złp. i zabezpieczoną na całym majątku narodowym. Komisja zobowiązana została do prowadzenia Wielkiej Księgi Długu Narodowego oraz przygotowania wespół Wydziałem Skarbu Rządu Narodowego obligacji pożyczkowych. Na potwierdzenie wpływów pożyczki Wydział Skarbu wydał specjalne kwity tymczasowe. Zbieraniem i wydatkowaniem środków pieniężnych kierowały w okresie powstania nie tylko centralne, ale także lokalne władze powstańcze oraz dowódcy oddziałów. Dokumenty skarbowe znajdowały się także w innych państwach Europy - tam, gdzie istniały jakiekolwiek władze czy agentury powstańcze. Komisja Długu Narodowego swym zasięgiem obejmowała kraj i zagranicę, gdzie docierała do zamożniejszych Polaków i prowadziła rokowania z finansistami francuskimi o zaciągnięcie u nich pożyczki w wysokości 30 mln franków. Na podstawie rozporządzenia Wydziału Skarbu Rządu Narodowego z 15 XII 1863 r. do kasy Komisji miały być wnoszone także składki i ofiary zebrane za granicą przez Komitet Polski. Wszystkie te fundusze były w dyspozycji Wydziału Skarbu Rządu Narodowego, któremu Komisja podlegała. W archiwum Komisji Długu Narodowego stanowiącej centralną kasę zagraniczną powstania, znajdowały się bogate materiały do stanu skarbu i polityki finansowej władz narodowych tego okresu. W połowie lipca 1863 r. na agenta Rządu Narodowego w Turynie wyznaczony został Józef Ordęga, b. komisarz Rządu Narodowego w Paryżu, sekretarz Komitetu Narodowego Polskiego i członek Komisji Długu Narodowego; od września tego roku pełnił on funkcję agenta dyplomatycznego we Włoszech i Szwajcarii. W latach 1863-1864 przez ręce Józefa Ordęgi przeszło ponad 630 tys. franków ze składek polskich i zagranicznych; sumy te szły w większej części na cele wojenne, w mniejszej na koszty polskiej dyplomacji i propagandy. W 1868 r. Ordęga uczestniczył w Paryżu w likwidacji działalności Komisji Długu Narodowego.
Archiwum Komisji Długu Narodowego wraz z całością zbiorów spłonęło w czasie powstania warszawskiego w 1944 r. Wobec jego zniszczenia wiele podstawowych zagadnień pożyczki narodowej nie sposób dokładnie wyjaśnić. Brak jest np. przepisów regulujących kwestię przerachowania.
Opisywany dokument, jest kwitem wystawionym przez Komitet Polski w Paryżu, znajdującym się w pliku rachunków i kwitów Józefa Ordęgi, Komisarza w Paryżu i Agenta Politycznego we Włoszech i Szwajcarii. W dokumencie tym kasjer S. Gałęzowski i sekretarz Ignacy Popławski potwierdzają iż otrzymali od Józefa Ordęgi, agenta politycznego na Włochy, sumę 20 tys. franków, w dwóch wekslach, z których jeden opiewał na 8 tys. franków a drugi na 12 tys. Pieniądze te zostały przekazane przez Komitet w Turynie. Na kwicie znajduje się okrągła pieczęć tuszowa: Rząd Narodowy. Komitet Polski w Paryżu.
Miejsce: Paryż
Opis zewnętrzny: Rkps na formularzu, jęz. franc., karta papierowa o wym.: 163x105 mm
Miejsce przechowywania: Biblioteka Polska w Paryżu, Rząd Narodowy powstania 1863-1864. Archiwum Izby Obrachunkowej w Paryżu, sygn. 660/12, s. 9
Autor komentarza: Sławomir Postek