File:AGAD (19) Instrukcja dotycząca Izby Obrachunkowej, Pudło 650-1, s 6.png

Rząd Narodowy do Komisji Długu Narodowego – Instrukcja dotycząca organizacji i funkcjonowania Izby Obrachunkowej.
Instrukcja dotycząca organizacji i zasad funkcjonowania Izby Obrachunkowej w Paryżu powołanej przez Rząd Narodowy, wystawiona 10 X 1863 r.
10 X 1863 r. Rząd Narodowy wydał dekret na mocy którego powoływał Izbę Obrachunkową z siedzibą w Paryżu – instytucję odpowiedzialną za kontrolę wszelkich funduszy narodowych. W jej skład mieli wejść członkowie Komisji Długu Narodowego, mianowani dekretem z 5 VII 1863 r., komisarz rządowy przy tejże Komisji i członkowie mianowani przez Rząd Narodowy. Jej zadaniem miała być kontrola rachunków z przychodów i rozchodów funduszy narodowych oraz ocena ich prawidłowości. Komisja posiadała prawo wystawiania, w imieniu Rządu Narodowego, pokwitowań dla składających rachunki z powierzonych im środków, te zaś miały być rejestrowane i przechowywane w archiwum Izby. Prezes Izby dysponować miał pieczęcią z herbem narodowym i napisami ”Rząd Narodowy Izba Obrachunkowa” a jej przyłożenie oznaczało podpis. Ponadto na korespondencji i dokumentach wystawianych przez Izbę podpisy mieli składać dwaj członkowie upoważnieni do tego przez Izbę.
Władze i urzędy narodowe działające na terenie zaboru rosyjskiego zobowiązane były do składania raportów z posiadanych funduszy i rachunków wraz z dowodami za pośrednictwem Wydziału Skarbu Rządu Narodowego, który ze swojej strony miał poddawać je sprawdzeniu. Instytucje działające poza granicami zaboru rosyjskiego były natomiast zobowiązane do przesyłania Rządowi Narodowemu raportów periodycznych, rachunki z dowodami zaś bezpośrednio miały one składać Izbie Obrachunkowej. Każdy rachunek miał być poświadczony przez władzę zwierzchnią urzędu lub instytucji wystawiającej rachunek. W ciągu jednego miesiąca miały być złożone Izbie Obrachunkowej wszelkie rachunki wystawiane przed wydaniem dekretu. Wszystkie wpływające rachunki miały być poddane szczegółowej kontroli co do zgodności ich z rzeczywistymi sumami, które urzędy i instytucje otrzymały. W przypadku wątpliwości co do zgodności rachunków Izba Obrachunkowa (bądź Wydział Skarbu) żądać miała wyjaśnień, na które był przeznaczony czas czterech tygodni i czas potrzebny na pokonanie drogi. Jeżeli termin ten nie zostałby dotrzymany, bądź wyjaśnienia uznane za niewystarczające, Izba Obrachunkowa miała obowiązek odwołać się do decyzji Rządu Narodowego w sprawie dalszego postępowania.
Zobowiązana była także raz w miesiącu przesyłać Rządowi Narodowemu sprawozdania ze swojego działania, stanu wszelkich funduszy i spostrzeżeń odnośnie ich wykorzystywania.
Dekret ten jednak nie od razu wszedł w życie. Został poddany nowelizacji; dekretem z 31 XII 1863 r. Rząd Narodowy zmienił statut Izby – w jej skład nie mogli wchodzić członkowie Komisji Długu Narodowego. Miało to związek ze zleceniem Komisji Długu Narodowego poboru dodatkowego podatku (dekret z 22 XI 1863 r.) od obywateli przebywających poza granicami kraju i potrzebą ustanowienia Izby Obrachunkowej jako odrębnej instytucji. Odtąd składała się ona z pięciu członków z głosem stanowczym i z sekretarza z głosem doradczym. Prezesa Izby i jej członków mianował Rząd Narodowy na wniosek Wydziału Skarbu. Komisarz rządowy uczestniczący w posiedzeniach Izby Obrachunkowej miał jedynie wnosić zastrzeżenia do postanowień, po których Izba powinna powtórnie rozpatrzyć sprawę w swym kompletnym składzie i wydać ostateczne decyzje. W rzeczywistości zatwierdzenie powstania Izby nastąpiło 12 IV 1864 r. Jej prezesem został zastępca prezesa Komitetu Emigracyjnego – Teofil Januszewicz, sekretarzem zaś - Antoni Zwoliński.
Miejsce: Warszawa
Opis zewnętrzny: Oryginał, rękopis, bifolium papierowe o wymiarach 13,3x20,5 cm., 4 s.; pieczęć: Rząd [Narodowy] Równość Wolność Niepodległość.
Miejsce przechowywania: Biblioteka Polska w Paryżu. Rząd Narodowy powstania 1863-1864. Archiwum Izby Obrachunkowej, sygn. 650/1, s. 7
Autor komentarza: Monika Michalska