File:AGAD (17) Etat miesięczny, Pudło 660-13, s. 5.png

Etat miesięczny dla Biura Prasowego we Włoszech
Miesięczny wykaz kosztów utrzymania Biura Prasowego we Włoszech, finansowanego przez Komisję Długu Narodowego oraz sekretarza florenckiej filii agencji w Turynie.
W latach 50. i 60. XIX w. emigracja polska skupiona była głównie we Francji, Anglii, Szwajcarii i Włoszech. Działały tu różne grupy, komitety, towarzystwa o rozmaitym zabarwieniu ideowym. Cechą, która ich łączyła, była idea odzyskania niepodległości przez Polaków i utworzenia samodzielnego kraju. Znane polskie osobistości polityki i kultury osiadłe na Zachodzie po upadku powstania listopadowego, gromadziły wokół siebie nie tylko polskich uchodźców, ale też ich sympatyków z europejskich stolic. Znały one nie tylko ważnych i znanych polityków poprzez własne koneksje czy też zasiedzenie, lecz również utrzymywały kontakty ze światem kultury. W związku z powyższym osoby te poprzez prasę, spotkania, bankiety czy kwesty nagłaśniać sprawę polską wśród zachodnich dygnitarzy i społeczeństw. Mogły one tworzyć i rozbudowywać sieć swoich przedstawicielstw przy ambasadach, gdzie szerzyli ideę powrotu do suwerennego i wolnego państwa polskiego. Ich działalność pozwoliła uświadomić Europejczykom fakt istnienia ciągle nierozwiązanego problemu polskiego. W 1860 r. w Paryżu utworzono Biuro Spraw Polskich („Bureau des Affaires Polonaises”) z Władysławem Czartoryskim na czele. Dysponowało ono siecią agentów dyplomatycznych i współpracowników w Anglii, Austrii, Szwecji, Turcji i Włoszech. Celem Biura było działanie na rzecz sprawy polskiej poprzez wywieranie wpływu na dyplomację europejską, propagandę w prasie i nawiązywanie ścisłych kontaktów z krajem. Było ono podzielone na komisje specjalne pełniące rolę departamentów oraz korespondencję krajową. Po wybuchu powstania styczniowego Komitet Centralny Narodowy (dalej KCN) nie miał należycie przygotowanej sieci agentów, którzy mogliby podjąć się bronienia sprawy polskiej na forum międzynarodowym. Swoją akcję zagraniczną Komitet oparł na współpracy z dwoma ośrodkami emigracyjnym: w Londynie z Towarzystwem Demokratycznym Polskim (dalej TDP) i w Paryżu z działaczami skupionymi wokół „Przeglądu Rzeczy Polskich”. Z grona tych właśnie ludzi Józef Ćwierczakiewicz (1822-1869), dziennikarz emigracyjny, utworzył, jako agent pełnomocny Komitetu za granicą, w lutym 1863 r. sieć przedstawicieli zagranicznych. Byli to Józef Ordęga (1802-1879), członek TDP, później agent dyplomatyczny Rządu Narodowego we Włoszech i Szwajcarii, Franciszek Sokulski w Stambule, Władysław Mickiewicz w Szwecji i Danii. Zadaniem ich było, zarówno uzyskanie poparcia dla powstania ze strony rządów, organizacji i narodów Europy, jak też organizowanie konkretnej pomocy materialnej, jak dostawy sprzętu wojskowego, werbowanie ochotników. Przy ich pomocy działała komisja broni, którą organizował Leon Królikowski. 15 V 1863 r. KCN jako Rząd Narodowy mianował W. Czartoryskiego głównym agentem dyplomatycznym przy rządach Francji, Anglii, Włoch, Szwecji i Turcji. W tym samym czasie powołana Agencja Główna w Paryżu dzieliła się na 5 wydziałów: stosunków z innymi agencjami, propagandy (tu biura prasowe), kasy i kontroli, krajowy i zagraniczny oraz sekretariat. Podlegały jej filie: angielska, szwedzka, turecka i włoska z siedzibą w Turynie. Zadaniem ich było propagowanie spraw polskich celem uzyskania wszechstronnego poparcia dla powstania ze strony rządów i społeczeństw, a przede wszystkim zdobycia środków finansowych niezbędnych do prowadzenia walki. Środkami do realizacji powyższych zadań były biura prasowe powstałe przy agencjach i ich filiach. To one wydawały apele, odezwy i broszury rzetelnie informujące o sytuacji w kraju. Polonia we Włoszech była dość liczna, choć po 1848 r. uległa znacznemu zmniejszeniu i rozbiciu. Skupiała się w kilku ośrodkach. W Rzymie przewodziła jej Zofia z Branickich Odescalchi. Dom jej stał się rodzajem placówki polskiej przy dworze rzymskim. W Palermo i Turynie emigracją opiekował się komitet pod przewodnictwem Edwarda Poutano. Po wybuchu powstania opinia włoska zareagowała żywiołowo na wypadki w Polsce, manifestując swoją sympatię dla narodu walczącego o niepodległość. Prezentowany tu dokument to miesięczny wykaz kosztów utrzymania biura prasowego we Włoszech z siedzibą w Turynie, kierowanego przez Józef Wagnera i Teofil Lenartowicza, którego sekretarzem był Julian Fryderyk Bucholtz. Składają się nań: utrzymanie dyrektora i członków biura prasowego, dzienników w południowych i środkowych Włoszech, prowadzenia korespondencji z dziennikami i redakcjami w Turynie i Mediolanie, nieprzewidziane wydatki. W notatce pod kosztorysem wskazano na pochodzenie środków finansowych - Komisja Długu Narodowego i sekretariat biura. Kosztorys kończy pieczęć Izby Obrachunkowej. Na tarczy trójdzielnej herb tajemnego państwa z Orłem, Pogonią i Michałem Archaniołem, a w otoku napis Izba Obrachunkowa Rząd Narodowy. Kopia została poświadczona przez sekretarza Izby Obrachunkowej Józefa Opieńskiego.
Miejsce: Turyn
Opis zewnętrzny: Kopia, rkps., j. polski, karta papierowa o wymiarach 225x253 mm zawarta w poszycie pt.: „Akta szczegółowe do rachunku sekretarza Agencji Włoskiej”, s.5
Miejsce przechowywania: Biblioteka Polska w Paryżu, Rząd Narodowy powstania 1863-1864. Archiwum Izby Obrachunkowej, sygn. 660/13
Autor komentarza: Małgorzata Osiecka