File:Portret van Wollebrand Geleynsz de Jongh (1594-1674).jpg

Nederlands: Een Alkmaarse weesjongen met een droomcarrière. In dienst van de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgeklommen tot handelsdirecteur in Perzië en ten slotte in 1648 commandeur van de jaarlijkse retourvloot naar Nederland. Zo werd hij in 1674 geportretteerd. Met twee (fictieve) zwarte bedienden, de VOC-erepenning triomfantelijk op de borst. Nog hetzelfde jaar overleed Wollebrand. Het Alkmaarse weeshuis erfde het merendeel van zijn vermogen. En het portret.

Dit historisch portret werd door Wollebrand Geleynsz de Jongh (1594-1674) zelf besteld, waarschijnlijk in 1673. Het was nog niet voltooid bij zijn overlijden op 28 januari 1674. Van Everdingen leverde het op 28 juli af en ontving voor zijn werk f300,-. Zowel Bruinvis als Van der Willigen wezen er reeds in 1870 op dat Van Everdingen voor de gelaatstrekken gebruik maakte van het portret dat in 1664 van De Jongh was geschilderd (zie cat.nr. 138). Het schilderij was bestemd voor het Alkmaarse weeshuis waarmee Wollebrand de Jongh nauwe banden had. Hij was in 1611, samen met zijn broers Jan en Jochem wees geworden, en kwam derhalve onder voogdij van de weesmeesters. Een van hen, notaris Cornelis Jansz Baert, zou later zijn zaakwaarnemer worden. Diens dochter Alewijntjen wees Wollebrand af als echtgenoot. De Jongh maakte carriere bij de Oost-Indische Compagnie en verbleef de meeste jaren tussen 1613 en 1648 in het Oosten. Hij klom op tot directeur van de handel in Perzie en extra-ordinaris Raad van Indie. In 1648 keerde hij als commandeur van een koopvaardijvloot terug naar Holland waarna hij met pensioen ging. Hij vestigde zich in zijn geboortestad Alkmaar. In de jaren 1665, 1666 en 1667 was hij regent van het weeshuis. Hij overleed in 1674 en liet het grootste deel van zijn vermogen na aan het weeshuis, de kerk en de diaconie.

De Jongh is voorgesteld in zijn hoedanigheid van handelsdirecteur en commandeur van de retourvloot naar Nederland. Hij is ten voeten uit geschilderd en draagt een broek en wambuis van groene zijde met gouden bloemen. Op de borst hangt een gouden ketting met de medaille die De Jongh als blijk van verdiensten van de VOC ontvangen had. Deze medaille staat vermeld in zijn testament van 18 december 1673 als 'een goude kettingh van vijf touren, daer een medalie aen hangt, waerinne de twaelf scheepen met het wapen van de Oostindische compagnie is afgebeelt'. Op de achterzijde bevindt zich de tekst: 'In 't Vreede Jaer, belant/ Dess Vloot door Wollebrant/ Van Oost-Indies rijcke Cust/ In 't Lieve Vaderlant'. Deze medaille, mogelijk vervaardigd door de Amsterdamse edelsmid Johannes Lutma I (1587-1669), werd later verkocht en bevindt zich heden in het Koninklijk Penningkabinet in Leiden (inv.nr. 1399; zie afb. 29a).

In zijn rechterhand houdt De Jongh zijn commandostaf. Daarmee wijst hij op de in de doorkijk afgebeelde vloot. Op de tafel met het Perzische kleed bevinden zich voorwerpen (een register, inktpot en schrijfveer en nauwelijks zichtbaar een bol met de hemellichamen) die verwijzen naar zijn activiteiten als koopman zeeman. Rechts staan een moor met een parasol en een negerkind met zwaard en overkleed. Hun aanwezigheid versterkt als het ware de status van de geportretteerde.

Het leven van Wollebrand Geleynsz de Jongh vormt het onderwerp van de in 1854 gepubliceerde novelle De Alkmaarder Wees van de schrijfster A.L.G. Bosboom-Toussaint (1812-1886). Voor het titelblad van haar boek kopieerde en lithografeerde J.H. Stucki Van Everdingens portret. Een exemplaar van deze litho's bevindt zich in het Regionaal Archief te

Alkmaar. In het Stedelijk Museum Alkmaar wordt een negentiende-eeuws uithangbord van een tabakswinkel bewaard met dezelfde voorstelling en het opschrift 'De Alkmaarsche Wees' (zie ook pp. 68-69, afb.69 en 70).