File:Ormanardı köyü Gusir Höyük SİİRT TÜRKİYE 01.jpg

Türkçe: Siirt’e 40 kilometre mesafedeki yerleşim yeri, Eruh’a bağlı Ormanardı köyünün hemen batısında yer alır. Höyüğün çevresinde, bugünkü köylerin yer seçiminde de belirleyici olan, içerisinde pınarların da bulunduğu, birçoğu Dicle Nehri’ne dökülen küçük akarsu vadileri vardır. Bu vadilerden birini oluşturan Kavaközü Deresi yerleşmenin hemen kuzeyinden geçer ve Botan Nehri’ne katılarak ona, kısa bir süre sonra birleşeceği Dicle’ye kadar eşlik eder. Yerleşme, doğuda Kavaközü Deresi ve pınarların beslediği bir düden olan Gusir Gölü ile sınırlanır. Bu haliyle Gusir Höyük, Yukarı Dicle Havzası’ndaki iki büyük akarsuyun, Dicle ve Botan’ın buluştuğu yerde, bu nehir vadilerinden uzaklaştıkça yükselen dağların eşiğinde, başka bir anlatım ile su ve bitki örtüsü bakımından elverişli, farklı doğal çevre ortamındaki kaynaklara erişimin kolay olduğu bir coğrafyada yer alır.

Gusir Gölü’nün kıyısında oluşan kesitlerden izlenebildiği kadarıyla höyükteki dolgu yüksekliği 8 metreyi bulurken, yüzey buluntuları 150 metre çapında bir alana yayılır. Gusir Höyük az sayıdaki radyokarbon ölçümlerine göre İÖ 10. binyılın başlarına tarihlenir. Bu tarihler höyüğün Neolitik Dönem’in başlarında, dolayısıyla bu dönemin ilk aşamalarını ifade eden Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ boyunca iskân edildiğini gösterir.

Gusir Gölü’ne bakan terasın eğiminden yararlanarak oluşturulan, farklı seviyelerdeki kazı alanları, höyükteki katmanlaşmanın anlaşılmasını kolaylaştırmakla birlikte henüz tüm sürecin belgelendiğini söylemek güçtür. Kazı alanının bulunduğu kesim yıllar önce bahçecilik amaçlı düzleştirilmiş ve yaklaşık 2 metrelik arkeolojik dolgu tıraşlanmıştır. Bu kesimdeki en yeni kalıntılar daha eski dolguların içine inen, basit mezar çukurlarındaki iskeletlerdir. Cenin pozisyonunda yatırılan ölülerin yanlarında boncuk dizilerinden oluşan kolye ya da kemerlere rastlanırken, gelişkin bir taş işçiliğini yansıtan, yuvarlak ya da oval biçimli mermer levhalar dikkat çeker. Mermer levhaların üzerine serpantin taşından kakmalar yapılarak merkezlerine iki delik açılmıştır. Bu delikler taşların bir giysi veya kemere ya da doğrudan vücuda bağlandığını akla getirir.