File:Lily 2.jpg

From Wikimedia Commons, the free media repository
Jump to navigation Jump to search

Original file(720 × 1,280 pixels, file size: 172 KB, MIME type: image/jpeg)

Captions

Captions

Add a one-line explanation of what this file represents

Summary

[edit]
Description
English: Wife
Date
Source Own work
Author Ripenborgoyary

Licensing

[edit]
I, the copyright holder of this work, hereby publish it under the following license:
w:en:Creative Commons
attribution share alike
This file is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International license.
You are free:
  • to share – to copy, distribute and transmit the work
  • to remix – to adapt the work
Under the following conditions:
  • attribution – You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
  • share alike – If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your contributions under the same or compatible license as the original.

|जुजाइनि अर आरो मिरि जियरी सल'मानि रुजुलायनाय मोनसे संजिरनाय={{संजिरनाय बिजाब आयदा: जुजाइनि अर आरो मिरि जियरी सल'मानि रुजुलायनाय मोनसे संजिरनाय



बड'लेण्ड मुलुग सोलोंसालि, कक्राझार (बर' बिफाननि ब्रैथि फरायसमनि गोनांथिखौ सुफुंनो सुजुनाय आरो एम. ए. डिग्रिनि थाखाय बे संबिजिर बिजाबखौ बर' बिफानाव गथायनाय जाबाय।)

नायफामगिरि गथायगिरिनि मुं ड. राहेल मुसाहारी फ्रिथि बसुमतारी लोगो बिबुंगिरि, बर' बिफान थाखो: एम.ए. ब्रैथि बेंतल फरायसालिमा, बेंतल, चिरां फारि नं: PGBDO110A21020 रेजि नं: 053864 Of 2021-2022


CERTIFICATE FROM PRINCIPAL

     This is certified that Miss Priti Basumatary has carried out his/her original Dissertation on the Topic “जुजाइनि अर आरो मिरि जीयरी सल'मानि रुजुलायनाय मोनसे संजिरनाय” under the supervision of Dr. Rahel Mochahary, Assistant Professor, Depertment of Bodo, Bnegtol College Bengtol. This present work has been careed out as per the guidelines of Bodoland University for M.A. 4th Semester Examination.



                                                                            Principal
                                                                Bengtol College Bengtol


CERTIFICATE

          चिन्तरन्जन मोसाहारीनि 'जुजाइनि अर' आरो रजनि कान्त बरदलैनि 'मिरि जियरी' आयदाखौ सायखना संजिरनो लानाय फ्रिथि बसुमतारीनि बे संजिर खामानिया गावनि संजिरनायनि फिथाइ आरो बे संजिर बिजाब (Dissertation) खौ M.A. थाखोनि ब्रैथि फरायसमनि बाथि खोन्दोजों सोमोन्दो लाखिनानै सुजुनाय जादों।





खालार- 26-06-2023 जाखांसा ब्रह्मा बर’ बिफान बेंटल कलेज, बेंटल


जायनो थांखिना होनाय जादों

    बे बिलाइनि गेजेरजों बेंतल फरायसालिमानि फरायसुलि फ्रिथि बसुमतारी आंनि लिरनाय आरो नायफामना होनायाव बड'लेण्ड मुलुग सोलोंसालिनि एम.ए. डिग्री मोननायनि जुनै "जुजाइनि अर आरो मिरि जियरी सल'मानि रुजुलायनाय मोनसे संजिरनाय" आयदानि सायाव मावथांखि हाबा मावना मोननाय रायफोरथिखौ गथायनो फोरमान होनाय जाबाय।
    बे रायफोरथिया आयदानि सोमोन्दै फरायसानि गाव बिजिरसंनानै मोननाय फिथाय आरो बेखौ मुलुग सोलोंसालियाव एम.ए. डिग्री मोननायनि थाखाय गथायनाय जाबाय।




ड. राहेल मुसारी बर' बिफान बेंतल फरायसालिमा


फोरमायलाइ

    बे संजिरनाय बिजाब (Dessertation paper) आ आंनि मोनसे सुजुनो गोनांथार आयदा। बेनिखायनो जों बयबो एम.ए. ब्रैथि फरायसा समनि फरायसुला-फरायसुलुफोरा बे Dessertation Paper खौ गाव गावनि आयदानि सायाव सुजुनांथारगौ मोनसे बिबान। लोगोसे उन जोलैफोरा जाहाथे एसेब्लाबो हेफाजाब मोननो हायो। बे थांखिखौ नोजोर होनानै बे Dessertation Paper खौ लिरनाय जादों। बेखौनो फोरमायनाय जायोदि, बे संजिरनाय बिलाइखौ लिरनायाव गोबां बिजाबनिफ्राय लानानै दिखांना होनाय जादों। बे संजिरनाय बिजाबखौ लिरनायाव आं बर' बिफाननि गाहाइ बिबुंगिरि Dr. Rahel Mochari मेदामनि दैदेननायाव मावफुंदों। बे संजिरनाय बिजाबखौ ब्रैथि फरायसमनि बाथि खोन्दोजों सोमोन्दो लाखिनानै लिरनाय जादों आरो बर' बिफाननि एम.ए. आयदानि थाखाय बर' बिफानाव गथायनाय जादों।




खालार- 26-06-2023 फ्रिथि बसुमतारी बेंटल कलेज, बेंटल


साबायखर बावनाय

    बेबादि गांसे आबुं Dessertation Paper खौ एसे समनि गेजेराव लिरनानै दिहुननाया जों फरायसाफोरनि थाखाय गोरलै हाबा होनना जों माब्लाबाबो बुंनो हाया। बेनिखायनो बेबादि गोब्राब हाबाखौ मावफुंनायाव आंखौ हाजासे हेफाजाब होबाय थानाय बिथां मोननो अराय समनि थाखाय साबायखर बावनो लानाय जादों।
    गिबियावनो आं साबायखर बावनो लुबैयो Bengtol College, Bengtol  नि गरायुं Dr. Ranjit Kumar Narzary खौ आंनि गोसो गोरबोजों साबायखर बाउयो। मानोना आं नोंथांनि दैदेननायावसो बे फरायसालियाव फरायनो खाबु मोन्दों। बेजों लोगोसेनो बेंतल फरायसालिमा बर' बिफाननिसिम आंखौ Dessertation Paper लिरनो खाबु होनायनि थाखाय साबायखर बाउनाय। आरो बेजों लोगोसे आंनो बोसोन होगिरि बर' आयदानि फोरोंगिरि Medam Rahel Mchari खौ आंनि गोसो गोरबोनिफ्राय हाजासे साबायखर बाउयो। मानोना बिथाङा बे Dessertation Paper खौ आबुं महर होनायाव हाजासे मदद आरो लिरनाय फोसावनाय गाइट जानानै बायदि बोसोन आरो थुलुंगा होनायनि थाखाय राहेल मसाहारी मेदामनिसिम गोसो गोरबोजों हाजासे साबायखर बाउबाय।
    जोबनायाव बेंतल फरायसालिमानि गासै सार, मेदाम आरो आंगोनिबो आंगो गासै लोगोफोरनिसि आंखौ जेब्लाबो बे हाबाखौ मावफुंनायाव हेफाजाब होनायनि थाखाय आंनि गोसो गोरबोजों साबायखर बावनाय जाबाय।
    गोजोन्थों।


फ्रिथि बसुमतारी



नायखां बिलाइ

आयदा-1 1.0 जागायनाय 1 1.1 लिरगिरि चिन्टरन्जन मोसाहारी आरो रजनीकान्त बरदलैनि जिउ सिनायथि 2-4 1.2 बिजिरसंनायनि थांखि 4-5 1.3 बिजिरसंनायनि गोनांथि 5 1.4 बिजिरसंनायनि फुंखा 5 1.5 बिजिरसंनायनि खान्थि 6 1.6 थुनलायारि नायबिजिरसंनाय 6 आयदा-2 2.0 जागायनाय 7-9 2.1 जुजाइनि अर सल'मानि सल'बिथा 9-10 2.2 मिरि जियरी सल'मानि सल'बिथा 11-12 2.3 जुजाइनि अर आरो मिरि जियरी सल'मानि गोरोबनाय गोरोबै आखुथाइनि सायाव थुनलाइ 12-18 2.4 दोंनै सल'मानि सल' फोरमायनायनि आदब 18-19 2.5 दोंनै सल'मानि बाथ्रा रायज्लायनायनि गोरोबनाय गोरोबैनि सायाव रुजुथाइ 19-30 2.6 दोंनै सल'मानि समाजारि सावगारिनि सायाव रुजुथाइ 30-39 आयदा- 3 3.0 फोजोबनाय 39-40



आयदा-1 1.0 जागायनाय:

    सल'माया थुनलाइनि मोनसे गोनांथार आयदा। बर' रावनि सल'मा सोदोबखौ गाहायै इंराजि Novel सोदोबखौ सल'मा सोदोबनि सोलायै बाहायनो लानाय जादों। बे इंराजि Novel सोदोबा इटालिनि “Novella” सोदोबनिफ्राय फैदों। सल’माया बाथ्राजों लिरनाय थुनलाइनि मोनसे मख’जाथाव बाहागो। सल’माखौ थुनलाइनिफ्राय आलादा खालामनो हाया। गोसोजों रनसायनाय माबा मोनसे सल’नि सायाव सोनारनानै मिजिंथियारि सानस्रिनि आबिर बिजिरनानै सासे एबा गोबां आखल आरो जाथाइनि गेजेरजों फोरमायथिना होनायखौनो सल’मा बुंनाय जायो। गोबां बिजिरगिरिफोरानो सल’मानि बेखेवथिखौ गनायना लानो हायाखैब्लाबो मोनसे थि बिबुंथि होलांनो हाया।
    जिदाइजौ जौथाइयाव इंलेण्डनि लिरगिरि डानियेल डिफनि लिरनायखौनो सल’मानि गिबि बिहोमा होननानै हमनाय जायो। सल’मानि गेजेरजों सुबुं जिउखौ आबुङै बेरखां होनो हायो। सुबुंनि जानाय-लोंनाय, गांनाय-उखैनाय जेंना साननाय हनाया सल’मानि गेजेरजों जाबादि बेरखांनो खाबु मोनो बेबादि थुनलाइनि गुबुन गुबुन खन्थाइ फावथाय बायदिजों गासै बिथिंखौ आबुङै फोरमायनो हानायनि थाखायनो सल’माया सुबुंनि अनसायनाय बांसिनै मोननो हादों।
    गांसे सल'मानि महर मोननांगौब्ला बेवहाय माखासे गुदि मुवा थाथार नांगौ। बेफोर जाबाय-

(1) सल' (Story) (2) सल' बिथा (3) आखल एबा आखु दानाय (4) बाथ्रा रायज्लायनाय (5) बुब्लि दानाय (6) सलमागिरिनि जिउ सान्थौ 1 1.1 चिन्टरन्जन मोसाहारी आरो रजनीकान्त बरदलैनि जिउ सिनायथि:

    चिन्टरन्जन मोसाहारीनि जोनोमा 1945 मायथाइनि माघ दाननि मबेबा गोथार दिनाव जायो। चिन्टरन्जन मोसाहारीनि गामिया बेलगुरि, आफ्लागाव (राम्फलबिल)। बिथांनि हाबाया मुश्रिमा भारती नार्जारीजों इं 1968 माइथायनि पागुन दानाव जादोंमोन। बिथाङा फिसाजो साथाम आरो फिसाज्ला साथाम गासै सा 6 फिसाफोर दंमोन।
    चिन्टरन्जन मोसाहारी बिथाङा फरायसालिनि सोलोंथाइखौ उथ्रिखांनानै कक्राझार हाइस्कुलाव थाखो स्नियाव 1961-62 सो माइथायाव फरायहैयो। गाव बुंनाय बादिब्ला सुंद' सल' लिरगिरि सोरगोआरि निलकमल ब्रह्मआ  बिथांनि एखे थाखोनि आरो आंगो लोगोनि गेजेराव सासेमोन। बेवहाय फरायनाय समावनो बिथाङा हस्टेलाव थानानैनो फरायदोंमोन। बिथाङा थाखो जिनि बोसोरारि आन्जादखौ उथ्रिनानै 1965 सो माइथायाव थाखो जिसेखौ अभयापुरियाव फरायहैयो। नाथाय फरायफुंनो हायैयाव बिथाङा फरायनायनि लांगोनाखौ बेवहायनो थाला मारिथेनानै न’याव गिदिंबोफिननानै बिमा-बिफा हा-हुयाव, दाहोना दिंग्राजों लोब्बा लाफाफैयो। बिफाया खिन्था लांनाय बादिब्ला बिथाङा मावनाय दांनायाव आखाइ गोख्रैथारमोनब्लाबो फरायनाय फारसे आखाइ गुसुथारमोननो। बिथाङा थाखोनि बिजाब फरायनायनिख्रुइ बांला रावनि गुबुन बिजाब फरायनायावसो बांसिन सम बाहायनायमोन होननानै गोबाङानो खिन्थायो। फरायनायाव रोंगौमोनब्लाबो नाथाय बिथाङा फरायनायाव गोसो गैथारामोन।
  चिन्टरन्जन मोसाहारीनि माखासे थुनलाइ सोरजिफोरा जाबाय- गिबियावनो ओंखारजेन्नाय सल’मा बिजाब जुजाइनि अर (1962)। जुजाइनि अर ओंखारनाय उनाव चिन्टरन्जन मोसाहारीया दासिमबो गिदिर-फिसा सल'मा लिरगासिनो बिनि माखासे सल’माखौ गाहायाव होनाय जाबाय-

(1) बिखाया गावो खुगाया गेवा (2) गोरोन्थिनि उनाव (3) फुलमति (1983) 2 (4) गार्लस हस्टेल (1981) (5) आं निलिमामोन (6) नोंनि मेगनानो आंनि मेगन (7) सर्मिला (1985) (8) आं नेनानै थागोन (9) कल गार्ल (1985) (10) सुजाता (11) बिलोगो (1992) (12) मोदै (13) बारसे बिबार माथाम बामब्लेमा (1991) (14) बिबारजों दासुनाय (15) हाबानि आस्थाम। बायदि बायदि गोबां सल’मा लिरनानै गालांदों मोसाहारी बिथाङा।

    ‘मिरि जियरी’ सल'मानि लिरगिरि रजनीकान्त बरदलैया असमीया थुनलाइ सेरजिगिरिमोन। थुनलाइगिरि रजनीकान्त बरदलैनि जोनोम 1867 मायथाइनि 24 नबेम्बर खालाराव गुहाटीयाव जादोंमोन। बिथांनि बिफानि मुङा नरकान्त बरदलै आरो बिमानि मुङा सरनमय देबिमोन।
    रजनीकान्त बरदलैया सासे थुनलाइगिरि, खन्थाइगिरि फावथाइगिरि। रजनीकान्त बरदलैया साहा गुहाटीयाव बिमायनि न’आव थानानै सोलोंथाइ लादोंमोन। 1887 माइथायाव बिथाङा कलिकाता मेट्रपलितेन              

3 कलेजनिफ्राय F.A आनजादखौ उथ्रियो। इं 1889 माइथायाव बिथाङा B.A पास खालामो।

    बरदलै बिथाङा गासै गां 9 सल'माफोर लिरदोंमोन। बेफोर जादों-

(1) मिरि जियरी (1995) (2) मोनमती (1900) (3) दन्दुवा द्रोह (1909) (4) रग्ङिली (1925) (5) राधा रुक्मिनीर रन (1925) (6) निर्मल भकत (1926) (7) ताम्रेशरीर मन्दिर (1926) (8) गहदै लिगिरी (1930) (9) खम्बा-थुइबीर साधकथा (1932) ‘मिरि जियरी’ सल’मायानो बरदलैनि गिबि सल’मामोन। रजनीकान्त बरदलैया इं 1940 मायथाइनि 5 मार्स खालि गुहाटीयाव रुंसारि जादोंमोन।


1.2 बिजिरसंनायनि थांखि :

    बिजिरसंनायनि थांखिखौ एंगारनानै दोननो हाया। बबेबा मोनसे आयदानि सायाव बिजिरोब्ला थांखिया थाथारनांगोन। थांखि गोयाबोला बबेबा मोनसे आयदानि सायाव बिजिरनाया गोथौ महर मोनाब्ला सा साज्रां महरै बिजिर जागोन।  बेनि थाखायनो बिजिरगिरिया थांखि थाथारनांगोन अब्लासो थांखि लानाय आयदानि सायाव बिजिरनो हायो।

4 बे Dissertation Paper लिरनायनि गाहाय थांखियानो जाबाय- चिन्टरन्जन मोसाहारीनि 'जुजाइनि अर' आरो रजनीकान्तनि बरदलैनि 'मिरि जियरी' नि सायाव माबायदि गोरोबलायनाय दं बेनि सायाव नायबिजिरसंगोन। ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि समाजारि सावगारिया माबादि बेरखांदों बिसोरनि आखु दानाया मोननै सल’माजों गोरोबदोंना गोरोबाखै, बाथ्रा रायज्लायनाय माबादि जादों, सल’मा मोननैया जोबनायाव गोरोब हैदोंना हैयाखै बेनि सायाव नायबिजिरसंनानै गाव मिथिनायजों लोगेसे गुबुननि सिगाङाव मिथि होनो नाजानायानो आंनि गुबै थांखि।

1.3 बिजिरसंनायनि गोनांथि:

    बर'नि गिबिसिन सल'मा लिरगिरि चिन्टरन्जन मोसाहारीनि ‘जुजाइनि अर’ आरो रजनीकान्त बरदलैनि ‘मिरि जियरी’ सल’मानि सोमोन्दै बिजिरसंनायनि गोनांथि दं। मानो होनना बुङोब्ला बे सल’मा मोननैनि गेजेराव मोनसे सल’माया बर' आरो गुबुन मोनसे सल’माया मिसिं हारिनि सल’मा। बेनि थाखायनो बे मोननै सल’मानि सायाव माबादि गोरोबलायनाय दं। बेनि सायाव नायबिजिरसंनो नांगोन। आरो सल’माफोराव मा फोरमायनो नागिरदों, मानि सायाव बिथा खालामनानै लिरदों, मानि थाखाय बे सल’माफोरनि मुंखौ दोननाय जादों बेफोर गासैखौबो नायबिजिरसंनानै गुबुननि सिगाङाव मिथि होनायनि गोनांथि दं होनना आं सानो।

1.4 संजिरनायनि फुंखा:

    जायखि जाया मोनसे आयदानि सायाव संजिरनायखौ जाफुंसार होनो थाखाय फुंखानि हेफाजाब लानांगौ जायो। बे फुंखा मोननैया जाबाय गुदि फुंखा (Primary source) आरो लेङाइ फुंखा (Secondary source)। जायखि जाया बे मोनसेनि राहा लानानै फुंखाखौ बुथुमनो हायो। बे आयदायाव संजिरनाय खामानिखौ गुदि फुंखा आरो लेङाइ फुंखा मोननैनिबो फुंखानि हेफाजाब लानाय जादों।

5 1.5 संजिरनायनि खान्थि :

    सारासनस्रायै बिजिरसंनाय बुङोब्ला बबेबा थि आयदानि सायाव गोनोखो आदबजों आरो फारियै बिजिरसंलांनायखौनो मिथियो। बिजिरसंनाय खामानियाव आयदालायै आयदा खायसे  खायसे खान्थिफोरा आलादा आलादा खान्थिफोर बाहायनांगौ जायो। संजिरनायाव आयदाखौ लानानै खान्थिखौ लायाब्ला आयदाखौ मा बायदियै संजिरखो बेखौ मिथिनो मोननाय जाया। बेनिखायनो बे संजिरनो लानाय आयदाखौ बिजिरलुवारि (Analytical) खान्थिजों बिजिरनो लानाय जादों।

1.6 थुनलाइयारि नायबिजिरसंनाय :

    थुनलाइयारि बिजिरसंनाया ‘जुजाइनि अर’ बर' सल’मा आरो मिसिं हारिनि ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव सल’माखौ लिरगिरिफोरा माबादि रोखोमै लिरनानै मानि थाखाय लिरनानै गालांदों बेनि थाखाय गोबां बिजिरगिरिफोरा बिजिरनानै गालांनायखौ जों नुनो मोनो। बिजिरगिरिफोरा बे सल’मायाव मानि थाखाय लिरदों, मा फोरमायदों बेखौ गावनि गोसोनि बुजिनायजों फोरमायना होलांयो। बेबादिनो ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’माखौ गोबां बिजिरगिरिफोरा नायबिजिरसंनायखौ जों नुनो मोनो।
    ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि थुनलाइयारि नायबिजिरसंनायाव मख'जाथाव बिजिरगिरिया जाबाय- (1) सुबद गयारी-फोरोंलाइ Vol-IV, (2) स्वर्ण प्रभा-चैनारि-बर' सल'मानि बिजिरनाय, (3) आदाराम बसुमतारिनि- सावरायनाय थुनलाइ (खोन्दो से)। बेयाव बिजिरगिरिफोरा जुजाइनि अर सल’मानि सोमोन्दै एसे फोरमायना होनायखौ जों मोननो हायो।
    बेबादिनो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि थुनलाइयारि नायबिजिरसंनायाव मख'जाथाव बिजिरगिराय जाबाय- (1) भौमिक चन्द्र बर'- फोरोंलाइ Vol-I, (2) इन्दिरा बर'नि- रुजुथाइयारि थुनलाइ आरो रावस्लायनाय। बे मोननै बिजाबाव बरदलैनि ‘मिरि जियरी’ सल’मानि सोमोन्दै फोरमायना होनायखौ नुनो मोनो। बे बिजाबाव मिसिं हारिनि समाजारि सावगारिफोरखौ नुनो मोनो आरो सल’मानि आखु दानाय आरो सल'बिथा दानायफोरा बे मोननै बिजाबाव मोजाङै बेखेवना होनाय दं।

6 आयदा-2 2.0 जागायनाय:

    बर' थुनलाइखौ सं दाननो थाङोब्ला नुनो मोनोदि बर' सल’मानि जोनोमा गोदान मुगानि माखासे लिरगिरिफोरनि रेबगनावसो जायो। गोजाम मुगायाव बर' सुंद' सल'खौ जोनोम जानाय नुयोब्लाबो गोजाम मुगायाव बर' सल'मानि जोनोमखौ रावनिबो सोरजिनिफ्राय मुनो मोननाय जाया। 1940 माइथायाव प्रमद चन्द्र ब्रह्मनि सुजुनाय ‘हाथर्खि-हाला’ लाइसियाव नुजानाय इसान मोसाहारीनि ‘आबारी’ सुंद' सल' जोनोम जानायनि 22 बोलोर उनावसो बर' सल’मानि जोनोम। बर' थुनलाइआव चिन्टरन्जन मोसाहारीनि गोख्रों सानस्रिजों सोरजिजानाइ इं 1962 माइथायाव ‘जुजाइनि अर’ गिबिसिन बर' सल’माया जोनोम मोनो।
    चिन्टरन्जन मोसाहारीनि ‘जुजाइनि अर’ सल’माया गांसे जाफुंसार बर' सल'मा। बे सल’मानि गेजेरजों अजय आरो आलाइस्रिनि थार मोजां मोनलाइनायनि दुखु-दाहा, हांमा-हांसाखौ बिथा खालामनानै लिरनायजों लोगोसे बर' समाजनि समाजारि सावगारिखौबो बेरखांहोनायखौ नुनो मोनो। जोंनि समाजाव जाफ्लेबाय थानाय सेंग्रा सिख्लानि मोजां मोनलायनायनि सायाव बिथा खालामनानै लिरनाय सानै सेंग्रा-सिख्लानि मोजां मोनलायनायाव मोनलायिनि दुखुजों दोहो दोहो खामनायखौ जुजाइनि अरजों रुजुदों।
    चिन्टरन्जन मोसाहारीनि बे सल’मायाव अजय आरो आलाइस्रिनि उन्दै समनिफ्रायनो मोजां मोनलाइनाय आरो सेंग्रा-सिख्ला जानाय लोगो लोगो बिसोर सानैनि मोजां मोनलायनाया गोरानिफ्राय गोरा आरो गोथौ जालांनायखौ बे सल’मायाव नुनो मोनो।
   भुटियापारा गामिनि अजय आरो आलाइस्रिनि मोजां मोनलायनायखौ गंनै नखर आरो गामिनि मानसि बयबो मिथिगौ। बेयाव सानैनिबो बिमा बिफाफोरा नुखा खोनाखानो रावबो रावखौबो हेंथा होलायाखै। लेखा रोंनाय रोङि आरो गोनां गैयिनि फाराग थासेयावबो जेबो हेंथा खालामाखै। नाथाय उनाव सोरमाङा दैमाआ अजय मोननि हाखौ सानफा एफा खुरखानायनि जाउनाव अजय बिफाया अलकामोननि थाखाजों अजयखौ फोरोंनो गोनां जादोंमोन। बेनि थाखायनो अजया अलकाखौ हाबा लानांनाय आरो बेबादिनो अजय आलाइस्रि-

7 या रां रुफानि आंखालनि थाखायनो बिसोरनि उन्दै समनि मोजां मोनलायनायाव गावस्रालायनायखौ जों बे सल’मायाव नुनो मोनो।

    बेबादिनो असमिया थुनलाइनि फोथारखौ नोजोर होयोब्ला नुनो मोनोदि 19 जौथायनि जोबथि जिथियावसो असमिया सल’मानि थार जोनोम होनना साननो हायोय़। 18 जौथाइयाव इंलेण्ड आव जेरैबादि उददोग फसंथान, गेजेर थाखोनि गोरों समाजनि जौगानाय, सुबुं उदांस्रिनि गायसननाय, थुनलाइयारि जौगाथाया सल’मानि लामाखौ उदां खालामो। थिक बिब्दिनो आसामावबो सल'मा रनसायनायनि मोजां सल’ जुफियो 20 जौथाइनिफ्रायसो। 19 जौथाइनि जोबथा जिथियाव असमिया सल’माया जोनोम मोनदोंमोनब्लाबो सोलोंथायनि बिथिंखौ जौगाफुंजोबनो हायैयाव आरो गनतान्त्रिक हामोनथायारि सानथौनि आंखालनि थाखाय सल’माया थाबथानानै थानांगौ जायो। ‘जीनाकी’ लाइसिनि समब्रा समब्रि असमिया सल’मानि जोनोम जादोंमोनब्लाबो नैथि मुलुग सिगांसिम सल’मानि खुन्थियाआ गोरलै थारमोन। बि समाव नारा नाथा सल’मा लिरिगिरि बिथां बरदलैआ हारसिं लिरनो नागाराखैमोन। ‘मिरि जियरी’ सल’माया बरदलैनि गिबि सल’मा। ‘मिरि जियरीया’ जनजाथि मिसिं समाजनि सायाव लिरनाय गांसे समाजारि सल’मा। बे सल’माया 1894 माइथायाव सेबखां जादों।
    बे सल’मायाव पानेइ आरो जंकिनि उन्दै समनिफ्राय मोजां मोनलायनानै देरजासिम थार गोसोजों मोजां मोनलायनायखौ बे सल’मायाव नुनो मोनो। बिसोर सानैनि मोजां मोनलायनायाव पानेइ बिफा महिधरा मिथिसेयावबो हेंथा होदोंमोन। मानोना जंकिया उन्दै समावनो बिमा बिफा गोमाजादोंमोन आरो बियो दा हारसिं रावबो गैजायि मावरिया आरो बिनि आखायाव थाखा फैसा गैया। बेनि थाखायनो पानेइ बिफाया बिनो होनो गोसो गैया। गामनि फिसाज्ला कमुदनोसो होनो गोसो। मानोना बिहा धोन-सम्पथि, हा-हु गासैबो दंजोबो बेयाव थांबा फिसाजोया सुक सान्थियै रायजो मोनजागोन। बेनि थाखायनो तामेदा फिसाजोखौ जंकिनो हरा। पानेइया कमुदनाव थाङा बुंसेयावबो बिफाया कमुदखौ बिजामादै बैनो थाखाय लाबोयो। बेबादिनो पानेइया गनायना लानो हायिनि थाखाय जंकिजों खारखोमालांदोंमोन। नाथाय उनाव घुनासुति गामिनि हाग्रा बारिनिफ्राय हमना लाबोफिनदोंमोन। थेवबो पानोइआ खायदा लाना सानसे आरोबाव         

8 खारखोमालांबावो नाथाय बे खारखुमानायाव जंकियाबो बे खारखोमोनायखौ मिथिया बेबादि गोसो गोयिखौ जर खालामना गुबुननो हरनो हाया बे बाथ्राखौ बिमा बिफाया अनाव हमनो हानानै जंकिनो हरनो थिरांथा लायो नाथाय खाफाल दाखुरा दाखुरि पानेइ आरो जंकिया बेसेबा गोबावनि उनाव गासि मिरिफोरजों हमजानानै लोगो मोनलायना सानसे सम लाना गासि मिरिफोरनि आखाइनिफ्राय खारखोमानो नागिरनायाव सिखाव हाबा मावदों गाज्रि खामानि खालामदों होनना बिसोर सानैखौ जिउ फोजोबनायखौ जों बे सल’मायाव रोखायै नुनो मोनो। 2.1 ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि सल' बिथा :

    'जुजाइनि अर' सल'मानि सल'बिथाया जोबोद गोरलै, थों गोथों। सोरमाङा दैमा सेरनि भुटियापारा गामियाव बे सल'मानि जाथाया जागायदों आरो जोबथाहैदों दैखरगुरि गामियाव। भुटियापारा गामिनि अजय आरो आलाइस्रिया उन्दैनिफ्रायनो जयै गेलेयै-गेलेयै देरदेगोन देरनानै जौमोन बैसोयाव मोजां मोनलायनायनि जेयाव मा बादि बोनजादोंमोन आरो उनाव खाफालनि लिरनायाव बिसोरनि बे मोजां मोनलायनाया माबोरै आस'खान्दा जादोंमोन बेखौनो सल’मागिरिया सल'मायाव फोरमायदों।
    ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि अजय आरो आलाइस्रिया उन्दै समनिफ्रायनो मोजां मोनलायो। सोरमाङा दैसा सेरनि भुटियाफारा गामिनि अजय आरो आलाइस्रिया सोरमाङा दैसानि बिखा आरो मिथिंगाजों बिसोर देरनाय। बिसोर सानैनि मोजां मोनलायनाया हरखाब सोमजिब्रबनाय नङा। उन्दै सलमनिफ्रायनो देरदेगोन देरबोनाय, उन्दै समाव दसेनो बोराबनाय, दसेनो लोगो जाफिननाय, फुलबारियाव सिख्रि होसोनाय, गान्दौला हमनाय, गंगार थाइसिब फिथाइ हाननानै जानाय, सोरमाङायाव खुरैजों ना सानाय, बाला बारियाव बालानि न' लुनाय, बाला बारियाव दाउ थिथिथिउनि बिदै नागिरनाय बेबादिनि गेजेरजों देरबोदों अजय आरो आलाइस्रिमोनहा, बिसोर सानैनि उन्दै समनि बे गासैबो अनलायनायनि नेरसोन। बिसोर सानैनि अनलायनाय आरो मोजां मोनलायनाया सोरमाङा दैसानि स्राय स्राय बोहैनाय दै बादि गोगो। भुटियापारा गामिनि अजय-आलाइस्रिनि मोजां मोनलायनायखौ गंनै न'खर आरो गामिनि मानसियाबो मोनथिगौ। बेयाव सानैनिबो बिमा बिफाफोरा नुखा खोनाखानो रावबो रावखबो हेंथा होलायाखै। लेखा रोंनाय रोङि आरो गोनां          .	9

गैयिनि फाराग थासेयाववबो जेबो हेंथा खालामाखै।

    नाथाय खोन्दो 11 आव अजय बिफा महिधरआ सापटग्रामाव थाखो जियाव फरायना थाहैनाय फिसाज्ला अजयनो माइरं हैनो थांनाय समाव दैखरगुरिनि प्रदीपखौ दतमायाव लोगो मोननायनिफ्राय प्रदीपआ बिनि फिसाज्ला अजयखौ बिजामादै मोननो सिमां नुयो। अजय बिफा महिधरआबो जगदार प्रदीपनि फिसाजो अलकाजोंसो अजयखौ हाबा होनो सिरि सिरि रादाय खायो। सोरमाङा दैसानि खुरखानाय आरो बानायाव अजय मोनहा आंखालाव गोग्लैनाङो। मेट्रिक आनजादाव उथ्रिनायनि उनाव कटन कलेजाव फरायनाय समनिफ्राय अजयनि फरायनाय करसाखौ अलकामोनहासो हरो। अजयमोनहा अलकामोननाव साफिनाङो। बिफा थैखांनाय उनावसो गासै बाथ्राखौ अजया मिथिनानै मोनो। सिगां समाव बिमा-बिफाया थगायनानै अलकाखौ नायहोनाय समाव अलकाखौ हाबा लाया बुंनाय आरो आलाइ बिमा रुपाथिया थैनोसै समाव आलाइखौ गाविनि आखायाव गथाय लांसेयावबो बिमा बिफानि बोसोन लाखिनो थाखाय अजया अलकाखौ हाबा खालामनाङो। उन्दैनिफ्रायनो गावखौ जिउयै माहामै मोजां मोनबोनाय अजया गावखौ नागारनानै अलकाखौ हाबा खालामनायाव आलाइस्रिया फाग्लि जायो। बेरा फारसे अजयाबो गाव उन्दैनिफ्राय गोसो गोरबोजों मोजां मोननाय आलाइस्रिखौ बावनो हायैयाव जौ फाग्ला जायो।
    बेबादिनो उन्दै समनिफ्राय गोसो गोरबोजों गोथार मोजां मोनलायनाय अजय आरो आलाइस्रिआ जुलिसे जानो मोनैयाव गोसो गोरबोया ‘जुजाइनि अर’ बादि दोमो दोमो खामग्लिनायाव सासेया जौ फाग्ला जायो आरो गुबुन सासेया फाग्लि जायो। ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव अजय आरो आलाइस्रिया खास्रि बिस्रि गावस्रानायनि जाहोनखौ मोननै मोननो हायो। गिबियाव अजय बिफा महिधर मावनाय गोरोन्थि आरो नैथिया सोरमाङा दैमा खुरखानायनि जाहोनावनो अजय आरो आलाइस्रिनि मोजां मोनलाइनाया मोकथां महर मोनाखैमोन।


10 2.2 'मिरि जियरी' सल'मानि सल' बिथा:

   ‘मिरि जियरी' सल'मानि सल' बिथाया एरैहाय- साहा लक्षीमपुर जिल्लायाव थानाय सुबुनसिरि दैमानि सेराव गंसे मिरि गामि दङमोन। बे गामियावनो सासेल' फिसाजो पानेइजों तामेद आरो निरमा मोनहा आलो आलो रायजो जादोंमोन। पानेइया जेब्लाबो मोसौ गुमहैयोमोन। बिजों लोगोसे जंकियाबो मोसौ गुमफाहैयोमोन। बिसोर सानैजों जेब्लाबो आखाइजों आखाइ हमलाइनानै सबुनसिरि दैमानि बालाबारियाव गेलेयोमोन। सानैबो लोगोसेयैनो नाव जावना गेलेयोमोन, मागो आरो बैसागो समाव ज' ज' मोसायोमोन, बिसोरनि बिब्दि उन्दैनिफ्रायनो लोगोसे गेलेनाय, लोगोसे जंखायलायनाय, लोगोसे रायज्लायनाय बायदियानो बिजों बिनि गेजेराव मोजां मोननाय गोसोखौ जौगा होयो। जंकिया जेब्ला पानेइखौ हाबा लानो बुङो अब्ला पानेइआ बिमा बिफानि सायाव नागारना होयो। गोथारै सानैनिबो गेजेराव मोजां मोनलायनायनि थाखाय बिसोर मोदाइ कारसिं कारताननि सेराव आरज गाबोदि सानैखौबो जाहाथे जुदा जाहोया।
    नाथाय पानेइनि बिफा तामेदआ रावबो गोयै आरो धन सम्पति गैयिनि थाखाय जंकिनो हरनो गोसो गैया। गामिनिनो नमेन गामनि फिसाज्ला कमुदआसो बिफानि नोजोराव सना फिथर बादि जोंख्लाब फैबाय थायो। आरो पानेइखौ हरनो बाथ्रा होयो। माहारियाव सोलिबाय थानाय नेम बादियै कमुदखौ बिजामादै बैफैनो थाखाय गनायथि होनायसै। पानेइआ राहा गोथे जानानै बियो थि खालामनायसैदि जंकिखौ खौरां हरना खारखोमा लांनो नाजानायसै। बिफाया गामिनि रायजो राजाफोरखौ लानानै हाग्रानिफ्राय बिसोरखौ लाबोफिनो। गामिनि मानसिफोरा बिखौ लाजि फोनाङो आरो गाज्रियै सोंखारियो। जंकिनि हेंथायै साहा लक्षिमपुरनि लवार कर्टआव हिन्जाव दैखारनाय मुङै नालिस हैयो। नाथाय नांगौ रोखोमनि जेबो फोरमान मोनैयाव नालिस होनाया सोलियाखिसै।
    आरो बेबादिनो बिफा तामेदा पानेइनि हाबाखौ कमुदजों होनो थाखाय आरो खेबसे नाजाबावदोंमोन। नाथाय पानेइआ बे बारावबो न'निफ्राय खारखोमा लाङो। जंकियाबो पानेइया खारखोमोनाय बाथ्राखौ      मिथिबावया। जंकिया सानो पानेइआ बबेयाव खारखोमालांखो, बिफा तामेद आरो बिमा निरमाया जंकिखौनो दैखारलांबावबाय होनना सान्दोंमोन। नाथाय जंकिनिफ्राय मिथिना मोननायसैदि पानेइनि सोमोन्दै बेयो जेबो

11 मिथिया। बिमा बिफाया बे बाराव पानेइखौ नागिरनानै मोनोब्ला जंकिनोनो हाबाखौ होनना मिथि होयो।

    जंकिया गावनि जिउनि अनजालि पानेइखौ नागिरनानै ओंखार लाङो नाथाय नागिर लांनायावनो बिखौ गासि मिरिफोरा हमनानै लाङो आरो जोबथेनानै दोनहैयो। जंकिया मिथिनायसैदि पानेइखौबो गुबुन गासि मिरिफोरा हमना लानानै जोबथेना दोनहैदों। जंकि आरो पानेइ सानैबो नुलायो नाथाय बिसोर रायज्लायनो मोनलायनाय जाया। सानसेखालि हराव जंकिया पानेइखौ सिरि सिरि लोगो हमो आरो बेनिफ्राय सानैबो खारखोमाबोनो सोलो खालामो। नाथाय खाफाल गाज्रि खारखोमाबोनो नाजानायावनो सानैबो हमजायो। आरो बिसोरनि सायाव बिसार जायो। बिसार बादियै सानैखौबो बुथारनो थि खालामनायसै। सानैखौबो बिखाजों बिखा खानायसै आरो औवानि हुलजों सुजाबनानै गोदोनायाव गंसे जं, फारनै आखायाव गंनै जं, थोंनै आथिंङावबो गंनै जं, बिखायाव गंसे, जान्जियाव गंसे जंजों सुनानै बिसोर सानैखौ जिउ फोजोबनायसै। नाथाय जंकिया जोबोर खावलायदोंमोनदि गावखौ बुथारबाबो पानेइखौ बुथार नाङा। बिनि गोरबोयाव गथ दं होनना नाथाय गासि मिरिफोरा जेबो खोनासङालासे बिसोरखौ जिउ फोजोबनायसै। बिनिफ्राय बिसोरनि गोथै सह'खौ सुबुनसिरि दैमायाव गारहरनायसै। सानैनिबो गोथै सह'खौ पानेइ बिमा बिफाया दै लायनो थांनायाव माबा मोनसे दैयाव गोजावना दं। बुरैया दै लाना फिसाय तामेदनो खिन्थाहैबाय, तामेदा गामिनि मानसि लाना नायहैना गंब्रै बैथाजों थुख्रां थुसि नायब्ला नुबायदि गोथैसह'। बे गोथैसह'यानो जादों जंकि आरो पानेइनि बिमा बिफाया नुनानै दैमानिफ्राय बोखांना लाबोयो। बिमा बिफाया गाव गावनि सायावनो दिखार होयो आरो दुखुजों उनदाहा खालामो।

2.3 'जुजाइनि अर' आरो 'मिरि जियरी' सल'मानि गोरोबनाय गोरोबै आखुथाइनि सायाव रुजुथाइ:

    ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि आखुफोरा माबादि गोरोबदों गोरोबाखैब्ला मानो गोरोबोखै बेनि सायाव गाहायाव सावरायनो लानाय जाबाय-

(1) आलाइस्रि आरो पानेइनि आखु: 12

    आलाइस्रि आरो पानेइनि आखुखौ गोरोबनायखौ जों नुनो मोनो। ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि गाहाय हिन्जाव आखु आलाइस्रिया सोरमाङा दैसा सेरनि भुटियापारा गामिनि मदाराम आरो रुपातीनि नायल' जाल' सासेल' पिसाजो, आलाइस्रिया सासे गोथार आखल-आखु गोनां सिख्ला बियो लेखा रोङाब्लाबो आखल आखुआव बिजों रावबो हाया। महरै मोखाङै दानाय-लुनाय, मावनाय-दांनाय आलाइखौ रावबो फेजेननो हाया, गेस्रेम राव, मोजां सोमोन्दो लानाय हाबा-हुखायाव जेरावबो आखा फाखा आलासि फुजिनायाव बारगनाय आलाइस्रिया। बे सल'मायाव आलाइस्रिनि आखुखौ सासे गियानि आयजो महरै नुनो मोनो।
    आलाइस्रि बादिनो 'मिरि जियरी' सल'मानि गाहाइ हिन्जाव आखु पानेइनि आखुआबो आलाइस्रिनि आखुजों गोरोबनायखौ नुनो मोनो। पानेइआबो नायनो मोजां आखलै आखुयै रावै फावै जेरैबो गोहो आरो बोलो गोनां महरै नुजादों। तामेद आरो निरमानि नायल' जाल' सासेल' फिसाजो पानेइया दिदोम गोसोनि गोथार सानस्रिजों आबुं जानाय सिख्ला पानेइया। उन्दैनिफ्रायनो हाबा हुखायाव नांथाबनानै थाग्रा सिख्ला बैसोयावनो गावनो आबाद मावनाय, पानेइआ जेब्लाबो रोखा रोखा बुंग्रा, इयुनखौ साननो हाग्रा आरो गोख्रों सोलोगोरा आइजोमोन।
    आलाइ आरो पानेइनि आखुथाइया सल'मायाव जेरावबो आखा फाखा गियानि आइजो महरै सानैनिबो आखुवा गोरोबदों। आलाइस्रि आरो पानेइया सासेया सासेखौ उन्दै समनिफ्रायनो मोननो हास्थायबोदोंमोन। आलाइया अजयखौ उन्दै समनिफ्रायनो गोथार गोसोजों मोजां मोनबोदोंमोन बेबादिनो पानेइयाबो जंकिखौ मोननो थाखाय उन्दैनिफ्रायनो गोथार गोसोजों बेसेबा मोजां मोनबोदोंमोन। नाथाय बिसोर सानैनि उन्दै समनिफ्राय हास्थायनाय मिजिङा उनाव सानैनाबो बे सल'मायाव फैमाल जानायखौ जों नुनो मोनो। बेबायदिनो ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि आलाइस्रि आरो पानेइनि आखुवा बे सल’मायाव जोबोर मोजाङै गोरोबलाइनायखौ जों नुनो मोनो।

(2) अजय आरो जंकिनि आखु:

    ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि गाहाय हौवा आखु अजय आरो जंकिनि आखुखौ बे सल’मायाव गोरोबनाय नुनो मोनाखै। 								13
    अजया महिधर माहाजोननि नायल' जाल' सासेल' फिसाज्ला। अजया लेखा गोरों बियो साफतग्राम फरायसालियाव फरायनाय उनाव कटन कलेजाव फरायहैयो। अजया लेखा गोरोंब्लाबो गोनांनि फिसाज्लाबाबो बिनि आखुवा गोख्रों नङामोन। मानोना अजया गावनि मोजां मोननायनि फारसेल' सानग्रा न'खराव मा जालांदों बेफोरखौ अजया खेर खेरायमोन आरो उनाव अजया आलाइस्रिनि सायाव लानाय समाइखिरा, आलाइ बिमानि आलाइखौ गथायना होनाय आरो बिफानि थैनोसै समाव लाइजामाव होलांनाय बोसोनफोरखौ फालिजोबनो हायाखै अजया। मानोना अजयआ गोख्रों आखुनि मानसि नङामोन, बेले बेजेजों बुंफबना थाग्रा अजयनि गोसोया।
    नाथाय जंकिनि गोसोया बेबादि फासयना थाग्रा नङामोन।  जंकिया  बिमा बिफा गैजायि मावरिआ गथ' उन्दैनिफ्रायनो पानेइजों थाफाना देरनाय जंकिनि आंगो होनना बुङोब्ला पानेइयाल'मोन। जंकिया लेखा रोङा बियो गुबुननाव दाहोना थानानैबाबो फोन थाखा होना पानेइखौ मोननो हास्थायदोंमोन। बिमा बिफा गैजायाबाबो जंकिया गावनो दाहोना थानानै रां खामायनो नाजादोंमोन।
    नाथाय अजया बिमा बिफा दंमोनब्लाबो बियो हा-हु दंजायोमोनब्लाबो सोरमाङा दैमाजों खुरखाजानानै राहा गैयिनि थाखाय अलकामोननि थाखाजों फरायनायनि थाखायनो अजया आलाइखौ नागारनांना अलकामोनाव गोरजिया थानो गोनां जानांदोंमोन। नाथाय जंकिया गावनि मोजां मोननायखौ मोननो थाखाय गोबां जेंना-जेंसिब्लाबो सौसिनो नागिरग्रा जंकिनि आखुवा जोबोर गोख्रोंमोन। मोननै सल’याव अजय आरो जंकिनि आखुवा गोरोबलायाखै मानोना अजया गावनि खोथा होनायफोरखौ सिफायनानै गुबुनजों जुलि जानांनायखौ नुनो मोनो। आरो जंकिया नाथाय गावनि खोथा होनायखौ माब्लाबाबो फेलें खालामाखैमोन थै थां जुजिदोंमोन जंकिया। नाथाय अजया माहाजोन बिमा-बिफा गोनांनि फिसाज्लामोन। नाथाय जंकिया  बिमा-बिफा गैजायि मावरिया गथ'मोन थेवबो बिनि गोसोआ गोख्रोंमोन नाथाय अजयनि गोसोया थों गोथों लोरबांमोन। बेबायदिनो ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि अजय आरो जंकिनि आखुखौ बे सल’मायाव गोरोबिखौ नुनो मोनो।

14 (3) बिमा बिफानि आखु:

    ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’नि सल’मा मोननैयाव नुजाथिनाय बिमा बिफाफोरनि आखुखौ गोरोबनायखौ नुनो मोनो।
    बे मोननै सल’मायाव बिमा बिफानि आखुवा जोबोर मोजाङै जाफुंसारनायखौ नुनो मोनो। मानोना गासिबो बिमा बिफाया गावनि फिसाफोरनि थाखाय जेब्लाबो मोजांखौ हास्थायो। बेनि थाखाय आलाइ बिमा रुपातीया आलाइखौ उन्दैनिफ्राय मोजां मोननाय मिथिखा हसिखा अजयनो थैनोसै समाव फिसानि मोजांनि थाखाय अजयनि आखायाव आलाइखौ गथायना होलांदों आरो अजय बिफायाबो गावनि फिसानि थाखायनो साननानै सोरमाङा दैजों थाग्रा हाबिथाफोरखौ खुरखा जायोबा आलाइ आथानि जागोन सानना अजयखौ अलकाजों हाबा होनो साननाय। आरो अजय बिमा गसातीया अजयनो बिमा हिसाबै फिसाज्लाया बिफानि बोसोनखौ माबादि लाखिनांगौ बेनि गोथौ बोसोन होदों।
    गुबुन फारसे 'मिरि जियरी' सल’मायावबो पानेइनि बिमा निरमा आरो बिफा तामेद मोनहा फिसाजो फानेइखौ धोन सम्पथि गैजायै निखावरि जंकिनो हरनो गोसो गैयामोन। मानोना बिमा बिफाया गावनि फिसानि मोजांनि थाखाय सानो जाहाथे खस्थ’ मोना बेनि थाखायनो पानेइखौ बिफा तामेदा नमेन गामनि फिसाज्ला कमुदनो हरनानै गोजोन संसार मोनजाहैनायखौ नागिरनानै कमुदनो हरनो थिरांथा खालामदोंमोन। मानोना बिमा बिफाया जेब्लाबो गावनि फिसाखौ इयुनाव मोजाङै मोजां मोनजालांथों जेनिबो आंखाल दाजाथों सानो फिसाफोरनि गाज्रिखौ जेब्लाबो बिमा बिफाया हास्थाया जायनि थाखाय पानेइ बिमायाबो फिसाजोखौ रां खावरि गैयजायि निखावरि नखराव हरनो बाना पामेइखौ हाजासे बुजायदोंमोन आरो बोसोन होदोंमोन।
    बेबादिनो ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’माआव बिमा बिफानि फिसाफोरनि फारसे मोजां गियान एबा बोसोन होनायनि गेजेरजों बेसोरनि आखुखौ गोरोबनायखौ बे सल’मायाव नुनो मोनो।

15 (4) अलका आरो डालिमिनि आखु:

    ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि अलका आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि डालिमिनि आखुयाव गोबां फारागखौ नुनो मोनो। ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि अलकाया प्रदीप माहाजोननि नायल' जाल' सासेल' फिसाजो आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि डालिमियाबो गामनि नायल' जाल' सासेल' फिसाजोमोन।
    ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि अलकानि आखुया मोजां नङामोन। बेयो गावसिनि दोहोनखौ लाना देरगाग्रा आरो अहं गोसोनि। बै समनि लेखा गोरों बर' सिख्ला अलकाया आरो देलाइमांग्रि अलकाया दावखाया दावराय जानो नागिरग्रा गावसिनि दोहोनखौ लाना देरगाग्रा अहं गोसोनि सिख्ला। बेनि गोसोया गोसोममोन गुबुनखौ मोजां नोजोरजों नायामोन अलकाया। बेनि आखुवा लेखा गोरोंब्लाबो साबजायामोन।
    नाथाय ‘मिरि जियरी’ सल’मानि डालिमिनि आखुवा अलकानि बादि नङा। गुबुननि दुखुयाव दुखु जाफाग्रा डालिमिया। डालिमिया घुनासुति गामियाव दाहोना थाहैनाय जंकिखौ मोननो हास्थायदोंमोन नाथाय जंकियादि पानेइ मुंनि सासे आइजोखौ मोजां मोनो बेखौ मिथिसेयावबो डालिमिया गाज्रि सानाखैमोन हाजासे हेफाजाब होनो नाजानायसै डालिमिया। बिसोरखौ गोरोबलायनायनि थाखाय थै थां खामानि मावना होनोसो थियारि डालिमिया। नाथाय अलकाया आलाइआ गावसिनि न'निफ्राय खारना थांनायखौ मोजांसो मोनदोंमोन।
    नाथाय डालिमिनि गोसोया बेबादि नेहाद नङा बेनि गोसोया उदां हिंसा खालामै आरो गुबुननि मोजां हास्थायग्रा बेनि आखुवा जोबोद मोजाङै बेऱखांदों। सिख्ला मानसिया गावनि मोजां मोननाय हास्थायनायखौ नागारसारनानै थानो हानायानो डालिमि आखुनि गेजेरजों बे सल'मायाव मोनसे गोजों महर होनो हादों नाथाय डालिमि बादि अलकाया होनो हायाखै।
    बेबादिनो 'जुजाइनि अर' सल'मानि अलका आरो 'मिरि जियरी' सल’मानि डालिमिनि आखुखौ गोरोबनायखौ नुनो मोनाखै।

16 (5) अलका आरो कमुदनि आखु:

    ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि अलका आरो कमुदनि आखुखौसो गोरोबनाय नुनो मोनो।
    अलकाया प्रदीप माहाजोननि नायल' जाल' सासेल' फिसाजो। अलकाया मालाय मोजां मोननाय गोनांखा सासे सेंग्राखौ जेरै-थाखा फैसाजों बायनानै गावनि खालामनो नागिरदोंमोन। बेबादिनो नमेन गामनि फिसाज्ला कमुदाबो मालायनि उन्दै समनिफ्राय मोजां मोनलायनायखौ मिथिसेयावबो पानेइखौ गावनि खालामनो थाखाय थाखा फैसा दिन्थिनानै बिजामादै बैफैनायखौ नुनो मोनो। नाथाय बिसेर सानैनि नाजानाया जाफुङाखै मानोना अलकाया अजयखौ हाबा लादोंब्लाबो बिनि गोसोखौ लानो हायाखै। बेबादिनो कमुदाबो पानेइखौ लानो थाखाय बिजामादै बैफैदोंबाबो पानेइखौ मोननो हायाखै। बिसोर सानैनि गोसोया मोजां नङा मानोना बिसोर सानैबो गुबुनखौ दुखु होनो सानग्रा गोसोया मैला गोनांमोन। बेबादिनो बे सल’मायाव अलका आरो कमुदनि आखुखौ गोरोबनायखौ नुनो मोनो।

(6) मोननै सल'मानि लेङाइ आखुफोर:

    ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव माखासे लेङाइ आखुफोरखौबो गोरोबनायखौ नुनो मोनो।
    ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव हाम्फे, दुम्फे, गावदां,जारौ, थाइस्रि, लान्थि लावदांगिमोननि आखुवा बे सल’मायाव बेरखांदों। बेसोरनि आखुजों ज' ज' मैगं खानो थांनायाव जंखायलायनाय एदावलायनाय मेथाइ खननाय बायदि सावगारिफोरा बेसोरनि गेजेरजों नुजादों। आरो बाकुन्दा, अनदला, दाहोना मोनहा देउल जानाय, देउल थिलियाव सिख्लाफोर लानानै बेरायनाय बायदि सावगारिफोरा बेसोरनि आखुजों बेरखांनायखौ जों नुनो मोनो।
    ‘मिरि जियरी’ सल’मायावबो रकमि भादै किरमायमोननि आखुखौ नुनो मोनो। बे सल’मायाव बेसोरनि आखुनि गेजेरजों रंजा-बाजा थानाय जंखायलायनाय, एदावलायनाय नाव जावनाय मेथाइ रोजाबना-  . 	17     

य बायदिफोरा रकमीनि मेथाइ खननायनि गेजेरजों बेरखांदों। बेबादिनो 'जुजाइनि अर' आरो ‘मिरि जियरी’ सल'मानि लेङाइ आखुफोरखौ गोरोबनायखौ जों नुनो मोनदों। 2.4 सल' फोरमायनायनि आदब :

    चिन्टरन्जन मोसाहारी आरो रजनीकन्त बरदलैनि बे मोननै सल’आ सानै सेंग्रा सिख्लानि मोजां मोनलायनायनि सायाव बिथा खालामनानै लिरनाय सल'मा। बे मोननै सल’मानि सल'या थों गोथों बुजिनो गोरलै नाथाय मोननैबो सल’या गोरोबलायनाय दंब्लाबो बे मोननै सल’मानि खारथाया जुदा जुदा लामाजों खारनायखौ नुनो मोनो।
    ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि अजय आरो आलाइस्रिआ उन्दै समनिफ्रायनो मोजां मोनलायोमोन बिसोर सानैनि मोजां मोनलायनाया गोथारमोन नाथाय रां खावरिनि आंखालनि थाखायनो बिसोर सानैनि मोजां मोनलायनाया मोगथां महर मोनाखैमोन। बेबादिनो पानेइ आरो जंकिनि मोजां मोनलायनायाबो उन्दै समनिफ्राय मोजां मोननायमोन बिसिनि मोजां मोनलायनायाबो गोथारमोन नाथाय रावबो गैजायि जंकियाबो रां खावरिनि आंखालानि थाखायनो बिसोर सानैनि मोजां मोनलायनायाबो जोबोद दुखु खस्थ सहायनो गोनां जादों।
    मानोना गावनि असे बिमा बिफाया गावनि फिसानि मोजांनि थाखाय हास्थायो। थिक बेबादिनो अजय बिफायाबो गावनि फिसानि मोजांनि थाखाय साननानै अजयखौ अलका मोननाव गोरजिया दोननो नागिरनायखौ नुनो मोनो। बेबादिनो पानेइ बिमा-बिफायाबो पानेइनि मोजांनि थाखाय साननानै पानेइखौ रांखावरि गोनां गामनि फिसाज्ला कमुदनो हरनो नागिरनायखौ नुनो मोनो। बेबादिनो बे मोननै सल'मानि खारथाया सिगां फारसे एखेमोनबाबो नाथाय उनाव बिसोरनि सल'या गोरोबहैयाखै। मानोना अजया एसेबां गोबाव आलाइखौ मोजां मोननानै हरखाब रां खावरिनि थाखायनो गुबुन आइजो अलकाखौसो हाबा लानाय। नाथाय पानेइ जंकिनि मोजां मोनलायनाया सिगां जेरैमोन बेबादिनो हाजार हेंथा-हेंसि, जेंना जेंसि होया मानो बिसोर बेखौ सौसिनो नाजानायखौ नुनो मोनो।

18

    थेवबो अजय आरो आलाइस्रिया राहा गैयिआव अजया अलकाखौ हाबा लानानै उनाव आलाइस्रिया गावनि आंगो रावबो गैयिनि थाखाय आरो अजयनि बेबादि हालोदखौ नुनानै सहायनो हायियाव आलाइआ सानब्रेनानै उनाव फाग्लि जानांनायखौ बे सल'मायाव नुनो मोनदों। नाथाय अजयआबो बेफोर गासैखौबो नुनानै आलाइखौ मोनिनि थाखाय बायदिसिना गावनि रादाय होनाय बाथ्राफोरखौ सानै सानै सानब्रेनानै अजयाबो जौ फाग्ला जानायखौ सल’मानि जोबनायाव नुनो मोनो।
    नाथाय पानेइ आरो जंकिना बेबादि नङा। बिसिनि मोजां मोनलायनाया गोथारमोन नाथाय गोसोनि हास्थानायखौ सिफायनो नागिरजानायाव पानेइआ न'निफ्राय खारखोमोनानै थांनायाव आरो जंकियाबो पानेइखौ नागिर नागिर थांना गासि मिरिफोरजों हमजानानै उनाव सानैजों ज' लोगो मोनहैना सानसे खारखोमानो नागिरनाय समाव हमजानानै बिसोर सानैबो गासि मिरिफोरनि आखायाव जिउ जोबनो गोनां जाहैनायखौ नुनो मोनो।
    मोननै सल'मानि सल'या एखेब्लाबो जोबनायाव गुबुन गुबुन जानायखौ नुनो मोनो। मानोना बे मोननै सल’मायाव आलाइस्रि आरो अजय बिमा बिफा गोमाजानायखौ नुनो मोनो। आरो बिसोर सानैनि सिमाङा जाफुंयिनि थाखाय आलाइया फाग्लि आरो अजया जौ फाग्लासो जादों बेसोर सानैया थैयाखै। नाथाय जंकि पानेइ मोननि सल’याव बिमा बिफाया रावबो जिउ जोबाखै नाथाय बे सल'मायाव गाहाय आखु जंकि पानेइयासो गासि मिरिफोरनि आखायाव जिउ जोबनायखौ नुनो मोनो। बेनि थाखायनो बे सल’मा मोननैया गोरोबदोंब्लाबो जोबनाय फारसे गोरोब हैनायखौ नुनो मोना बिसोर मोननै सल’मानि खारथाया आलादा आलादा होनना जों बुंनो हायो।

2.5 दोंनै सल'मानि बाथ्रा रायज्लायनायनि गोरोबनाय गोरोबिनि सायाव रुजुथाइ:

    ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव बाथ्रा रायज्लायनाया बे मोननै सल’माजों सोर सोरनि बाथ्रा रायज्लायनाया गोरोबदों सोरनि बाथ्रा रायज्लायनाया गोरोबाखै बेनि सायाव गाहायाव सावरायनाय जाबाय-

19

    ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव आलाइस्रि आरो अजयनि उन्दै समाव गेलेलायनाय समाव रायज्लायलायनाय बाथ्राखौ जों नुनो मोनो।
    बे सल’मायाव अजया आलिइस्रिखौ गंगार थाइसिफ फिथाइ जानो लिंनाय आरो फिथाइ जानो थांनायाव गोबां बाथ्रा रायज्लालायनायखौ जों नुनो मोनो। जेरै-अजया आलाइया बिफाङाव गाखोनो नागिरब्ला आलाइखौ थोद जाम्बि हिन्जावफ्रा गाखोब्ला बिफाङा थैयोनो थैब्ला जों दिनैनि बादि मोनजाबाय थानाय नङा नों हायाव थादे होनना बुरखायो आरो आलाइया गोमोन-गोमोनखौ जाखोमानो मोननाय नङा दे आरो बै दालायाव जि गोमोन दं होनना गंगार थाऱसिब जानायाव बिसोर रायज्लायनायखौ जों नुनो मोनो। आरो बिसोरनि सोरमाङा दैमायाव खुरैजों ना सानो आलाइया अजयकौ लिंनाय आरो अजया आलाइखौ बालानि न' लुनो लिंनाय बाथ्राया बे सल'मायाव बेरखांदों एरै- "आलाइस्रि"

"मा जाखोसै?" "फै नैबाव न' लुनो"

    "बे न'याव नों आरो आं थागोन दे रावबो थानो मोना। आंना साबसिन जाबाय, नोंनिखौ बाख्रि खालामगोन दे!" अजया बुङो। आरो आलाइयाबो औ नोंना साबसिन जादों, आंनाबा खथ' मोजां जाबाय आलाइया गाबा मोखाङै बुङो। बेबादिनो बिसोरनि उन्दै समाव सानैजों बायदि मैया गेलेनाय बोराबलायनायाव रायज्लायलायनायखौ जों नुनो मोनो।
    ‘मिरि जियरी’ सल’मायवबो पानेइ जंकिनि बाथ्रा रायज्लायलायनायखौ नुनो मोनो। बे सल’मायावबो पानेइ जंकिया बैसागु रंजानाय समाव जंकिया पानेइखौ लोगो हमना पानेइखौ लोगो हमनो थाखाय बुंनाय आरो पानेइयाबो जागोन दे होननाय स'वनसिरिनि बाला बारियाव थांगोन, नोंबो बेवहायनो थांमा बाथ्रा बुंनो सानदों बुं होनना रायज्लायनाय आरो उनाव सम लाना सानैजों लोगो हमना रायज्लायनायखौ नुनो मोनो- पानेइ- मा बाथ्रा, जंकि सोंबानो जाबाय होनना पानेइया बुङो।

जंकि- बुंनायसाय पानेइ नों आंखौ मोजां मोनोना? 20 पानेइ- बे बाथ्राखौ नोंनो मानो नांगौ जंकि? जंकि- पानेइ नों गाज्रि मोनबाय नामा? बिदिबा मोनबो सोंला दे। पानेइ- (आरोबाव मिनि मिनि) सोंदो। मानो सोंलिया- जंकि- बिदिब्ला बुंनाय- नों आंखौ अनोना पानेइ- आं मिथिया। जंकि- आं मिथिबाय पानेइ! नों आंखौ मोजां मोना। नङाब्ला दिनै मोनायाव नों गेजेर गेजेर कमुदनि फारसे मानोथो थाबाय थायामोन? पानेइ- हे आइ! नों मा खोथाफोरखौ बुंनो लाखो! जंकि- नंगौ पानेइ आं मोजाङैनो मिथिबाय। नों कमुदखौसो मोजां मोनो। गोदो उन्दैनिफ्रायनोदि सानैजों आबाद नेलायदोंमोन, मुफुर ओंखारब्ला जयै खारदोंमोन, नावआव गाखोना मेथाइ रोजाबदोंमोन, बिनि उनावबोदि गोबां जायगायाव सानैजों आखाइ हमलायना बेरायदोंमोन; नों बेफोरखौ बावजोबबाय खोमा पानेइ। आं हले बावयाखै। नोंनि मिजिंजोंनो एसे सान थांना दं। पानेइ! नों दा आंखौ मोजां मोना होनना बुङोब्ला आंहा आरो थानो जायगा गैला पानेइ! आंहा बिमा बिफाया उन्दैयावनो थैबाय। उन्दैनिफ्रायनो नोंजोंनो देरबाय।आं नोंखौल' आंगो होनना मिथिदोंमोन। पानेइ नोंबो आंखौ दा मोजां मोनासो जाबाय।

    बेबादिनो बिसोर सानैजों गावसिनि उन्दै समनिफ्राय मोजां मोनलायनाय, उन्दै समनिफ्राय सानैजों ज'ज' गेलेलायनाय, नाव जावनाय, आबाद नेनाइ बाथ्राखौ बिसोर सानैनि रायज्लायलायनायनिफ्राय नुनो मोनो। बेबादिनो ‘जुजाइनि अर’ सल’मानि अजय आरो आलाइस्रिनि उन्दै समनिफ्राय मोजां मोनलायनाय, गेलेलायनाय बायदि बाथ्राफोरा ‘मिरि जियरी’ सल’माजों गोरोबनायखौ जों नुनो मोनो।
    ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि बिमा बिफानि गेजेरावबो बाथ्रा रायज्लायनायनि सायाव गोरोबलायनायखौ नुनो मोनो। मानोना दोंनैबो सल’मायाव बिमा बिफाया फिसानि मोजांखौ 	21

हास्थायनासो गोबां खोथाफोरखौ बुंदोंमोन-

    ‘जुजाइनि अर’ सल'मायाव गसाटीया गावनि फिसाज्ला अजयखौ बिफानि बुंनाय बाथ्राफोरखौ फालिजानो लुबैना एरै बुंदोंमोन- "फिसा नों नोमफानि मिजंकखौ फैमाल दाखालामदे। नों एम.ए. पास खालामनांगोन। बिमा बिफानि गोसोखौ सुफुंनायानोथ' फिसानि धोरोम। बिमा बिफानि देरसिन बे मुलुगाव सोर दं। बुं बुं फिसा नों अलकाखौ हाबा खालामगोनना खालामा?"
    अजयनि गोसोया गोजांस्रियो! रुपाटीया थैनोसै समाव अजयनि आखायाव आलाइखौ गथायनानै होलांनायखौ गोसोखांनानै। बिनि गोसोयाव हांमा, दाहा फैयो हसिख्राव हसिख्राव गाबनो लुबैयो बियो। मेगननि मोदैखौ हगारनानै खुनुरुखुमै बुङो अजय, "आयै"!

"मा फिसा?" "आंदि आलाइखौसो ..........।"

    "आं हमजोबनो हाबाय फिसा, नोमाया जाम्बि, थेवबो बे जाम्बिया जा बाथ्रा बुंगोन बे फोलिजोबगोन। रज'जोबगोन दैलाङाव खुबैनाय माइ बेगर बायदि।"
    दखना रुबैजों मेगन मोदैखौ हुगारनानै बुङो गसाटीया अजयनि खर'खौ बिलिदयै बिलिदयै- फिसा नों हाबा खालामनांगोन अलकाखौनो। बुं बुं नों हाबा खालामगोनना खालामा? अजयनि बिखायाव रोन जायो।
    नोंखौ आं जोनोम होदों, नोंखौ आं खांदों, नोंखौ आं मानसि खालामदों, नोमफानि अननायाव नों बे मुलुगखौ नुदों। नों बुजिसेयावबो मानो ......? नों जुदि अलकाखौ हाबा खालामाबा आं थैगोन दैयाव बारसोमनानै। मानोना .... जाय गथ'या बिमा-बिफानि मिजिंकखौ फैमाल खालामो बे बायदि गथ'खौ नाइबाय थानायनिख्रुइ थैनायानो साबसिन।
    बेबादिनो ‘मिरि जियरी’ सल’मायावबो बिमा-बिफाया गावसिनि फिसाजो पानेइखौ मोजांनि थाखाय बोसोन होनायखौ फालिजानो लुबैना बिमा-बिफाया बुंदोमोन- "फिसा नों कमुदनाव थांनांसिगोन। दिनै बिनि 	22

बिफाया बिबान खोख्लैबाइ।" पानेइ- आइ, आं रावनावबो थाङा। जेब्लाबो न'आवनो थागोन। निरमा- बिदिब्ला फिसा कमुदा मोजां नङा नामा? पानेइ- आइ, आं मिथिया। निरमा- इस नंगौ, नों मिथिया? बि सासे गामनि फिसाज्ला। बिहा धोन सम्पथिबो गोबां दं। बिनि न'आव थांबा नों सुखुयै थानो मोनगोन। पानेइ- आइ धोन सम्पियानो नोंसिनि थाखाय बिजामादै मोजां गाज्रिनि सिन जाबायना? निरमा- मानो जाया? दानिया बयबो गोनां न'खराव गोग्लैबासो सुख मोनो। पानेइ- आं थारै बुंदों- आं कमुदनाव थाङा। निरमा- पानेइ, नायनायसाय नों जोंनि सासेल' फिसाजो आरो नोंबो जोंखौ बिब्दि दुखु होनांगौना? पानेइ- आंखि नोंसोरखौ दुखु होदोंना? नोंसोरसो आंखौ दुखु होदों। आं माब्लाबाबो कमुदनाव थाङा। निरमा- पानेइ। दानो नोंखौ सावैगोन आं। जों बिमा-बिफानि गोसोयाव दुखु होयोब्ला नोंहाबो सुख जानाय नङा। पानेइ- आं मोनबो दुखु होयाखै। तामेद- आंहा फिसाजोयानो गैखाया। दंमोन, हमना ला दा नोंबो थैबाय।

    निरमाया गेजेर गेजेर पानेइखौ बुङनो हमबाय- "आइ, नायनायसाय नोंखौ खाङै-बायै फेदेरबाय फोलावबाइ। जोंनि गोसोयाव नोंखि दुखु होनो हाबाय बायोना? नों कमुदनाव थांदो आइ! आंनि फिसा"। तामेद बोराइया गेजेर गेजेर बुङो- "पानेइ नों जोबोर जाम्बि। कमुदनि गुनखौ नों मिथिया, आइ नोंखौ   		23

बिजोंनो हरनोसै, नों थांदो। बुंदो आंनि फिसा, “आं थांगोन होनना” आं गाबोननो हाबा होगोन"।

    बेबादिनो 'जुजाइनि अर' आरो 'मिरि जियरी' सल’मायाव बिमा-बिफाया फिसाफोरखौ मोजांनि थाखाय हास्थायनानै, फिसाफोरखौ मोजां जाजानो लुबैना जाहाथे फिसाफोरा इयुनाव खस्थ मोनहैया बिनि थाखाय फिसाफोरखौ बोसोन होनायखौ जों नुनो मोनो। बे सल’मायाव बिमा बिफाया फिसाफोरखौ बोसोन होनाया बे मोननै सल’मा गोरोबनायखौ जों नुनो मोनो।
    बेबादिनो ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव महिधर आरो प्रदीपनि बाथ्रा रायज्लानाया बे सल’मायाव बेरखांदों। नाथाय जों पानेइ बिफा तामेद आरो नमेन गामनि बेबादि रायज्लाइनायखौ बे सल’मायाव नुनो मोनाखै।
    महिधरआ अजयनि बिफा बियो सानसेखालि गावनि फिसाज्लानो लजिङाव माइरं, रां अजया लांफायिखाय हैनो थाखाय 20 केजि माइरं आरो 70.00 रां लानानै हैनो थाखाय थांनायाव दतमा साहा दखानाव जयो होमब्ला गावबादि सासे माइरं बानानै हाबफैनाय नुयो। बेयावनो महिधरा बे मानसिखौ नुनानै सोङो- "फा नोंथाङा बबेनि जाखो?" गुरैयै सोङो महिधरा अब्ला बे मानसियाबो फिनो।

"आं दैखरगुरुनि नोंथां। नोंथाङालाय?" थफ्लाखौ बेन्सयाव दोननानै जनानै सोङो हाबफैनाय मानसिया। आं भुटियापारानि "मा नोंथाङा सोरबा बहाबा फरायहैनाय गथ' दं नामा?" "दं आरो गथ'सा। सापटग्रामावनो फरायो। देग्लाय मेट्रिक मोनबाय।" मोजां खुब मोजां। बिदिनो हगारनांगौ हगारनो हानांगौ बा हगारनाया गाहाम। आंनाबो दा क'क्राझार गार्लस गोजौ फरायसालियाव फरायो थाखो IX आव। "मा नाम जाखो नोंथांना?" 24

    आंनि नामा प्रदीप। आं मोनसे खोथाखौ सानो दानि जुगाव माने बे पुरि सटिकायाव हिन्जावफ्राबो हौवासाफोरजों समान समान जेखौबो जेरावबो समान समान आगान सुरनाया गाहाम। दानि जुगाव हिन्जाव होननानै इसिं खनायाव मायनाव बादि थाबाय थानाया मोजां नङा। हौवासाफोरजों स्रें स्रें जेरावबो आगान सुरफानाया गाहाम होननानै आं सानो। बेवहाय माबा गोरोन्थि माबा सानफ्लांबाय नामा आं नोंथां? बेबादिनो गोबां बाथ्रा महिधर आरो प्रदिपआ दतमा साहा दखानाव लोगो मोनना गावसिनि सिनायथि लालायनायाव बायदि बाथ्रा रायज्लानायखौ नुनो मोनो। बेबादिनो बिसोर सानैजों हालिबेसे हाल खालामखो आरो दाउला देउयानिखौ सिनायोनामा बायदि बायदि गोबां न'खरनि फिसाफोरनि खोथा बाथ्रा रायज्लायलायनायखौ जों नुनो मोनो।
    नाथाय 'मिरि जियरी' सल'मायाव जों पानेइ बिफा तामेद आरो कमुद बिफा नमेन गामनि बिबदि रायज्लायलायनायखौ बे सल'मायाव जों नुनो मोनाखै।
    बेबादिनो बे सल'मायाव अजय बिफा महिधर आरो दाउला देवानिनि बाथ्रा रायज्लायनायखौबो ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव नुनो मोनो। बे सल'मायाव जों देवानिनि हेफाजाब लाना हाबानि सोमोन्दै सावरायलायनायखौ नुनो मोनो आरो 'मिरि जियरी' सल'मायाव जों देवानिनि हेफाजाब लानायखौ नुवा। बे सल’मायाव फिसाजोखौ बिलायनो थाखाय बिमा बिफायानो रायज्लायना हरनो नागिरनाय बाथ्राया बेरखांदों जेरै-

अजय बिफा महिधर आरो दावला देवानिनि रायज्लायनायखौ जों नुनो मोनो। "थौदो नोंबो" लोगोसे लेंफायो महिधरखौबो देवानिया। "आं! हा! हा! आंखौ मानो ....... नोंखौसो लेंहरदों अबसे आंखौबो खामानि गैयाबा।" थार माने गासिबो खौरांखौ मिथि जोबगौ। मुथा मुथि प्रदीप माहाजोना आंखौ लेंहराखै लेंहरदों नोंखौसो।

    आंखौसो गोमोहाबबाय महिधरा दालामैनो गोमोबाय। प्रदीप माहाजोना नोंनो फिसाजो बिलायनो		25

नागिरदों। आर घटक हिसाबै बुंनाय नङा, बुंगोन आं नोंसिनि न'नि मानसि हिसाबै। हा ह'जों ओनसोलाव प्रदीप बायदि माहाजोना सानै गैला। जायखौ बुङो जगदार। आनकि जमिदार बुङोब्ला बारायगानानै बुंनाय जाया। आरो फिसाजो अलका ........ हा अलका बायदि गथ'खौ बिहामजो मोननायाबो खम भायगानि खोथा नङा। "नाथाय जों बायदि थेर थेर जानायनो हरगोन दाबि?"

    बेबादिनो गोबां बाथ्रा अजय बिफा महिधर आरो दाउला देवयानिया महिधरखौ प्रदीपनि न'आव अलकाखौ अजयनो हरनो थाखाय प्रदीपआ देवानिखौ महिधरखौ गावसिनि न'आव लिंहरनायनि खारनखौ देवानिया महिधरनो खिन्थाना गोबां रायज्लायलायनायखौ जों नुनो मोनो।
    नाथाय ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव देवानिनि हेफाजाब लाना हाबानि सोमोन्दै रायज्लायलायनायखौ नुनो मोना। बिसोरनि हिनजाव रायथिनाय खामानियाबो बिमा बिफानि गेजेरजोंनो जादों गावसोरनो ज' रायज्लायनानै रायथिलायना पानेइ कमुदनि हाबानि थि खालामनायखौ नुनो मोनो।

निरमा- "दा पानेइया देरबाय। बिखौ दाबसेयाव हाबा हरनो राहा लानांसिगौ।" तामेद- "ओ, आंबो बे बाथ्राखौनो सानखुमागासिनो। पानेइखौ सोरनोथो हरनो?" निरमा- "मानो, बै जंकि मुंनि सेंग्राखौनो पानेइनि थाखाय लाखिब्ला मोजां जानाय नङा होनबा। बिहा रावबोथ गैयाबो।" तामेद- "बिहा रावबो गैयिखौ नुनानैथ' पानेइखौ आं बिनो हरनो गोसो गैया। बे निखाउरिनो हरनालाय बोरै जानो?" निरमा- "अब्लालाय बिखौ नों सोरनोथो हरनो गोसो जादों?" तामेद- "आंनि साननायाव बिखौ बै कमुदनो हरनायानो मोजां जागोन। बियो नमेन गामनि फिसाज्ला। नमेन गामाबो खनसे गावनो आंखौ बुंदोंमोन।" 26 निरमा- "नाथाय बिनो हरनो थिरांथा लानायनि सिगां जों पानेइखौ खनसे सोंना नायनाया मोजां जाया होनबा?" तामेद- "फिसाजोनाव सोंनानैसो सोरबा बबावबा हाबा होयोना? बियो बुंगोन आं सासे गासि मिरि नावसो थांगोन बिनो जानांगोन नमा? आं बिखौ कमुदनोनो हरगोन। बियो बिनावनो थांनांगोन।" निरमा- बिब्दिब्लालाय जागोन। बिखौ कमुदनोनो हरनाय जाथोंसै।

    बेबादिनो 'मिरि जियरी' सल'मायाव पानेइ कमुदनि हाबानि सोमोन्दै देवानिनि हेफाजाब लायालासे बिमा बिफायानो रायलायना थि खालामनायखौ नुनो मोनो। नाथाय 'जुजाइनि अर' सल'मायाव अजय आरो अलकानि हाबानि थाखाय देवानिनि हेफाजाब लानाय नुनो मोन्दों। बेनिखायनो बे मोननै सल'मायाव रायज्लायनाया गोरोबाखै होनना जों बुंनो हायो।
    'जुजाइनि अर' आरो 'मिरि जियरी' सल'मायाव अजय, आलाइस्रि आरो पानेइ, जंकि मोननि सल'माया जोबनाय फारसे दुखु फोरमायनायखौ जों मोननै सल'मायावबो नुनो मोनो।
    'जुजाइनि अर' सल'मानि आलाइ आरो अजयनि मोजां मोननायनि गोजेराव हेंथा सोमजिनायनि जाहोनाव दुखु गोनां बाथ्रा रायज्लायनायखौ जों नुनो मोनो।

'आलाइस्रि।' "सोर?"

    "आं बिनानाव नोंनि कमबकता" आलाइया दै जिंनि गेरेमसा रजङाव जनानै गाबाय थादोंमोन। बे समाव अजया आलाइखौ बुंबाय।

"सि आलाइ जा जाबाय जाबाय बेफोरखौ हास्थायनानै मोनफिनला।"

    बिदिनो आलाइया अजयखौ सोङो "आदा नों आंखौ अरायनि थाखाय बिब्दि बजबनानै लागोनथ'?

27 अरायबो गलाम होननानै बासियाथ?" अजया आलाइखौ बुङो- बिनानाव नों आंखौ बावनो हागोनदा? मानो? मानो? मानो बावनांगौ आं गोमोनानै सोङो आलाइया। बिनानाव नों आंखौ मुगैदो गिज्रा मोन्दो आंखौ नों बावनो नाजादो आलाइनि मोदोमाव बिलिदनानै गाबा मोखाङै बुङो अजया।

    मानो गारनां सिगोन आं? नों आंखौ सैला आदा? बिदिब्ला नों आंखौ मुगैबाय? आदा आंथ' नोंनि जेबो बेरेखा हाबा मावाखैमोन आइ आफाया गैयाबाबो नोंनि सायाव मिजिं लानानै दङमोन आं आदा। आंनि बे गोथार मिजिंखौ फैमाल खालामनो मानो सानखो नों आदा? बे आंनि उन्दैनिफ्राय फोथांनाय गोथार मोजां मोननाय तुलुसि बिफांखौ नों मानो फोथैनो सानखो?
    "मा खालामनो सना खास्रि बिस्रि रावबाबो बुंनांगौ जाबाय आं। आं मिथिगौ आं बे बाथ्राखौ बुंब्लानो नों सहायनो हानाय नङा। नोंहाबो गुबुन हिन्जाव बादि महर दं, अननाय दं, नाथाय आंदि नोंखौ नाजावनो हानाय नंला, मानोना लामायाव जोबोद हेंथा, जोबोद सु! आं अलकाखौसो हाबा खालामसिगोन।"
    "अलकासो? बुजिबाय आं आदा आंनि खारिथिनिफ्राय आइबो गैलिया आफाबो गैलिया आर नोंबो" गाबो आलाइस्रिया फे फे फु फुनो।
    बेबादिनो अजय  आरो आलाइनि मोजां मोननाया लामायाव जोबोद हेंथा हेंसि जानायाव बिसोरनि दुखु दाहाजों बाथ्रा फोरमायनायखौ जों नुनो मोनो। थिक बेबादिनो 'मिरि-जियरी' सल'मायावबो जंकि पानेइनि मोजां मोनलायनायाव होंथा सोमजिनायाव जंकि पानेइनि रायज्लायनायखौ नुनो मोनो एरै-

पानेइ- जंकि नोंथ आरो थांसिगोन नङा होनबा जंकि- ओ पानेइ, थांनोसै। कमुदा आंखौ बाजानो लाबाय। बिसिनि न'आवनो थांनायखाय बियो आंखौ गाज्रि बाथ्रा बुंना गोसोयाव दुखु होयो। जंकि! नों आरो बेवहाय फैनाय नंलिया? गेजेर गेजेर फैबाय थागोन। नोंनि खौरां लाबाय थागोन। पानेइ- जंकि नोंहा रां जगार जाबायना? 28 जंकि- नै खुरिल' ज'गार खालामनो हादों। आरो द' दानसोनि गेजेरावसो नै खुरिसो जगार खालामनो हागोन। बिनि उनाव फैना नोम्फाजों रायज्लाय फैगोन। पानेइ- जंकि! नों मोनसे बाथ्रा खोनायासै? आइ आफाया आंखौ कमुदनो हरनो सिरि सिर थिरांथा लादों। जंकि- हरब्लानोखि नों थांगोन? पानेइ- माब्लाबाबो थाङा। नों नाथाय जेब्लाबो आंनि खौरां लाबाय था। माब्ला मा जायो सुलाद लाबाय था। नङाब्ला नों गैयियाव आंखौ बेजों हरबाय बायोब्ला आं हले बिष जानानै थैगोन। जंकि- जागोन पानेइ आं जेब्लाबो नोंनि खौरां लागोन आरो आंनि जिउखौबो नोंनि थाखाय बाउनो राजि दं। होनना जंकिया बुङो।

    बेबादिनो ‘मिरि जियरि’ सल’मायाव जंकि पानेइनि जोबनाय फारसे सल’मायाव बिसोरनि मोजां मोननायाव हेंथा सोमजिनायनि बाथ्राखौ रायज्लायनायखौ जों नुनो मोनो। नाथाय बिसोरनि बाथ्रा रायज्लायनायाव जों सासेया सासेखौ नागारनो हायिनि बाथ्रा रायज्लायनायखौ नुनो मोन्दों। नाथाय ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव अजया नागारनो गोसो गैयाबाबो आलाइखौ नागारनांसिगोननि बाथ्रा फोरमायनायखौ जों नुनो मोनो। बेनिखायनो दोंनै सल’मायाव दुखुनि बाथ्रा फोरमायलायदोंब्लाबो गोरोबनायखौ नुनो मोनाखै।
    बेबादिनो 'जुजाइनि अर' सल’मायाव अजय आरो अलकानि बाथ्रा रायज्लालायनायखौ जों बारा नुनो मोनाखै। बे सल’मायाव अजया अलकामोननाव गिबि खेब थांनायावबो जों रायज्लायनायखौ अलकाखौल' फंफा फंनै रायलायनाय नुदों आरो जेब्ला अजया आलाइस्रिजों रायज्लायदोंमोन अब्ला अलकानि मा रायज्लायामोन नोंसोर बुंनायाव अजयनि फिन होनायखौ एसे नुनो मोन्दों- "ऐ जों रायज्लायनाया, अलका नोंथ मिथिगौ आलाइया मावरिया खावरिया जानांनायखाय जोबोद जिंगा सिनानै सानफ्रामबो जायगा लाखोमा लाखोमा गाबबाय थायो ओंखायनो बेखौ एसे बुजायदां। मा खालामनो। आं बेखौ असे बिनानाव बायदि अनबोदों बेजों लोगो लोगो गेलेबोदों, नोंबो बिखौ बिनानाव असे बायदि सान्दों।" बेफोर बाथ्रा 		29

रायज्लायनायखौल' जों मोननो हायो।

    बिबदिनो ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव जंकि आरो डालिमिनि बाथ्रा रायज्लायनायखौ नुनो मोनो। बेयाव जों जंकि पानेइ गोबां बाथ्रा रायज्लायनायखौ नुनो मोन्दों।– जंकि नों गाबदों मानो? बबाव गाबनाय नुलायखो डालिमि? नंगौ। नों थगायदों। बुंनायसाय नों मानो गाबदों? बुंनोनो दुखुसो मोनो डालिमि, नोंथ मिथिगौ आं सिगां सवनसिरि मिरि गामियाव दंमोन। ओ मिथिगौ; बेयावनो आंखौ पानेइ मुंनि सिख्लाया मोजां मोनोमोन। बेनि उनाव बियो आंखौ बुंदोंमोन बियो आंनावसो फैगोन। बियो समाय खिराबो लादोंमोन। नाथाय दा आंखौ निखावरि नुना, रावबो गैजायि मिथिना बिनि बिमा बिफाया कमुद मुंनि सासे सेंग्राखौ बिजामादै बरायबाय। आंनि खाफालाव अर नांनायमोन जानांगौ।

बेबादिनो बिसोर सानैनि रायज्लायनायखौ जों नुनो मोनो।

    ‘जुजाइनि अर’ आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव अजय, अलका आरो जंकि, डालिमिनि बाथ्रा रायज्लायनायखौ गोरोबनाय नुनो मोनाखै।

2.6 दोंनै सल'मानि समाजारि सावगारिनि सायाव रुजुथाइ:

    चिन्टरन्जन मोसाहारीनि 'जुजाइनि अर' आरो रजनीकान्त बरदलैनि 'मिरि जियरी' सल’मानि समाजारि सावगारनि सायाव गोरोबनायखौ गाहायाव सावरायनाय जाबाय-

(1) आबाद मावनाय: गोदो गोदायनिफ्रायनो बर'फोरा आबादनि सायावसो सोनारनानै संसार जाग्रा आबाद गाहाय हारि। बिसोरो माइजों लोगोसे गुबुन गुबुन रोखोमनि आबाद मावनानै गावसोरनि जिउखौ दैदेनो। बेबादिनो ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव अजय बिफा महिधर आरो अलका बिफा प्रदिपनि आबाद मावनायनि गेजेरजों बेरखांदों।

    बेबादिनो ‘मिरि जियरी सल’मायावबो मिसिं हारिनि आबाद मावनाया रोखायै बेरखांदों। मिसिंफोराबो आबाद मावना जाग्रा हारि। बे आबाद मावनायजों उन्दै समनिफ्राय जंकि पानेइनि आबाद नेनाय जंकिनि		30

पानेइखौ मोननो थाखाय आबाद मावनायनि गेजेरजों रोखायै बेरखांनायखौ जों नुनो मोनो। (2) दैसायाव दुगैनाय एबा जि सुनाय:

    बर'फोरा गोदो-गोदायनिफ्राय दैमा-दैसा सेराव गामि गायसंनानै रायजो जाबोनाय हारि। मानोना बिसोरो लोंनो थाखाय दै, जि-जोम सुनो आरो दुगैनो थाखाय दैमा दैसाखौ बाहायदोंमोन। बे सावगारिखौनो सल'मायावबो आलाइनि सोरमाङा दैमायाव जि सुनो थांनायनि गेजेरजों आरो उन्दै समाव दैमायाव गेलेहैनाय, ना हमहैनायनि सावगारिखौ बे सल’मायाव नुनो मोन्दों।
    मिसिं हारियाबो दैमा दैसा सेराव गामि गायसंना थानो मोजां मोननाय हारि-दैमायानो बिसोरनि जिउ। दैमानि सेरावनो गोबां मिसिंफोरा न'लुना रायजो जायो आरो जागासिनो दं। बेनि अनगायैबो बे दैमायाव दुगैनो मोनाब्ला देहाया थाजिम जाया, नाव जावनो मोनाब्ला गोसोया बेंखांया। जायनि महरखौ सल’मागिरिया सल’मानि गेजेरजों डालिमि बिफानि नावखौ लानानै पानेइखौ लायनो थाखाइ नाव जावनायजों बेरखांनायखौ जों नुनो मोनो।

(3) खावरि नायनाय: खावरि नायखांनायाबो बर' समाजाव गोदोनिफ्रायनो सोलिबोबाय थानाय मोनसे समाजारि सावगारि। बर'फोरा हाजो सेर सेर गामि फसंना रायजो जानाय लाय मिथिंगानि हाग्रा बंग्रा बेन्दों-बेनला दंफांनि बिगुर बायदिफोरजों सुबुं मुलि बानायनानै गावसोरनि लोमजा-साजा, बेराम आजारफोरखौ सोखाबोदों। बेराम आजारफोर जायोब्ला डाक्टारनिख्रुइबो सिगांसिन अजाखौसो गोनांथि होसिनो। अजा फोथायनाया मोनसे आखु। 'जुजाइनि अर' सल’मायावबो आलाइस्रि बिमाया लोमजानाय समाव डाक्टारखौ लाइनांगौनि सोलायै आलाइस्रि बिफा मदारामा थफसा अजाखौसो लायनायखौ नुनो मोनो। बेबादिनो ‘मिरि जियरी’ सल’मायावबो बेबादि नायखांनाय अजाफोरनि सावगारिखौ नुनो मोनो। जेब्ला जंकिजों पानेइजों खारखोमानो नागिरनायाव बेसोरखौ हमनानै सिखाव खामानि मावदों, फाप हाबा मावदों होनना गासि मिरि रेबांया बुमदों बिसोर सानैनि बेबादि खामानि मावनाया नंगौना नङा नायनो थाखाय बारेगामखौ खावरि नायहोनायनि गेजेरजों रोखायै बेरखांदों। 31 (4) गोरजिया हाबा: मोननै सल’मायावबो गोरजिया हाबा लानाय खान्थिखौ जों नुनो मोनो। गोरजिया हाबा होनाया बर' समाजनि हाबा खान्थिनि मोनसे बाहागो। बे हाबा खान्थिनि गेजेरजों सेंग्रा एबा हौवा गोदाना हिन्जाव गोदाननि न'खराव हाबनानै गोरजिया बैहैयो। न'खराव रावबो फिसा हैवा गैयाब्ला एबा फिसाजोफोर गैजायाब्ला एबा बिजामादै जागोन सेंग्राया न'खराव रावबो गैजायै आलाय सिलायब्ला बिजामादै जागोनखौ गोरजिया खालामनानै लाफैनायखौ बर' समाजाव गोदोनिफ्रायनो नुनो मोनो। बे सल'मायावबो अजया अलकाखौ हाबा खालामना गोरजिया थानांनायनि गेजेरजों ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव रोखायै बेरखांनाय नुनो मोनो।

    मिसिं हारियावबो गोरजिया हाबा लानाय खान्थिखौ जों नुनो मोनो। ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव जंकिया बिमा बिफा गैजायिनि जाहोनाव पानेइजों हाबा जाना गोरजिया थानो नागिनायनि गेजेरजों आरो उनाव बिमा बिफायाबो जंकिखौ गोरजिया लाखिनो बुंनाय बाथ्राजों रोखायै बेरखांनायखौ जों नुनो मोनो। मोननै सल’मायावबो गोरजिया हाबा लानाय कान्थिआ गोरोबनायखौ जों नुनो मोनो।

(5) जौ लोंनाय: जोंनि बर' समाजाव जौ नङाब्ला जेबो खामानि जाया, हाबा, खेराइ, फुजा फोरबो बेफोराव बर'फोरनो जौनि जोबोद गोनांथि जायो। मानोना बरफोरनि फुजिग्रा मोदाइ दावदाइ फोरनोबो जौ नांगौ जोयो। जौया गोदो गोदायनिफ्रायनो दङ। जों बर'फोरा खायफा जौ फानना न'खर खुंनायखौ जों नुनो मोनो। ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव मदारामा बिसि रुपाती थैनायनि दुखु दाहाजों जौ लोंनानै सोरमाङा दैजों लांफाजानाया बे सल’मानि गेजेरजों बेरखांदों आरो उनाव अजया आलाइखौ मोनिनि दुखुजों जौ फाग्ला जानाय जाथाइजों बे सल’मायाव रोखायै बेरखांदों।

    ‘मिरि जियरि’ सल’मायावबो जौनि बाहायनायखौ जों नुनो मोनो। बे सल’मायाव मिसिं हारिनि देवधाइनि फुजायाव मोदाइ मोदाइजोफोरनो जौ बावनांनायनि गेजेरजों बेरखांनायखौ नुनो मोनो।

(6) दाहोना रुवाथि थानाय: बर' समाजाव निखावरि न'खरनि फिसाफ्रा गोदो-गोदायनिफ्रायनो दाहोना-रुवाथि थानांनाय सावगारिखौ नुबोदों। 'जुजाइनि अर' सल’मायावबो दाहोना रुवाथि थानांनाय सावगारिया थाइस्रि, 32 हाथासी आरो आलाइमोननि गेजेरजों रोखायै बेखांनायखौ नुनो मोनो। जोंनि बर' हारिया रां खावरिनि आंखालनि थाखायनो गाव गावनि फिसाफोरखौ दाहोना रुवाथि थाहोनांनो गोनां जायो। बबादिनो आलाइयाबो गासै बिथिङाव राहा गोमाजाना अलका मोनाव रुवाथि थानो गोनां जादोंमोन।

  मिसिं हारिनि ‘मिरि जियरी’ सल’मायावबो बेबादिनो रां खावरिनि आंखालनि थाखाय दाहोना थानांनाय सावगारिखौ नुनो मोनो। बे सल’मायाव जंकिया उन्दै समनिफ्रायनो बिमा बिफा गैजायि मावरिया गथ' रां खावरिनि आंखालाव जंकिया पानेइखौ लानो थाखाय फन थाखा होनो रां खामायनो धुनासुटि गामियाव दाहोना थाहैनायजों बे सावगारिया बेरखांदों।

(7) दोनखारनाय हाबा: गोदो गोदायनिफ्रयनो बर' समाजाव मोजां मोननायखौ मोनलायाब्ला न’खरनि एबा सोरबा सुबुङा बे हाबायाव हरनो गोसो गैयैब्ला मदद होयाब्ला न’खरनि सुबुङा अब्ला हौवा-हिन्जाव सानैजों गुबुन दाबसे जायगायाव खारनानै हाबा खालामना लानायखौनो दोनखारनाय हाबा बुङो। बे हाबाया जोंनि बर' समाजाव जाफ्लेबाय थानायखौ नुनो मोनो। थिक बेबादिनो ‘जुजाइनि अर’ सल’मायावबो आलाइया अजयखौ दोनखारना हाबा लानो बुंनाय बाथ्राया बे सल’मायाव बेरखांदों। आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मायावबो दोनखारनाय हाबाखौ नुनो मोनो। बे सल'मायाव पानेइ जंकिया गावसिनि गोथार मोजां मोनलायनायाव बिमा बिफानि हेंथा मोनना गुबुननो हरनो नागिरनायाव पानेइ जंकिया खारखोमाना थांदोंमोन आरो बिसोरो कारसिं कार्टानखौ समाय लाना मोजां मोनलायनायनि रादाय खादों। बेबादिनो पानेइ जंकिनि खारखोमाना हाबा जानो निगिरनायनि गेजेरजों बेरखांदों।

    बेफोरनि अनगायैबो ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव माखासे गोबां समाजारि सावगारिफोर नुनो मोनबावो जायखौ नों ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव नुनो मोननाय जाया। बेफोरखौ गाहायाव सावराय लांनाय जाबाय-

(1) मैगं खानाय: बर'फोरा मिथिंगा मोजां मोनग्रा हारि। मिथिंगानि फैलाव बिखायाव आलो आलो रायजो जायो हाजो सेर सेर हासार गोनां हायाव आबाद मावनानै उदैनि उखैनायखौ फोलोमनो नाजायो। हाजो सेराव थानायलाय मिथिंगानि हाग्रा बंग्रायाव बायदि लाइफां बेन्दोंफोरखौ नागिरनानै जानो रोंगौ। माब्लाबा 33 बायदि बेराम आजार लोमजा साजानि थाखायबो हाग्रा बेन्दों बेनलाफोरखौ मुलि बानायनानै गावसोरखौ खैफोद आफोदनिफ्राय उदां खालामबोदों। बेफोर मुलि हारिनि लाइफांफोरखौ मैगं महरैबो संना जानो बर'फोरा रोंगौ। ‘जुजाइनि अर’ सल’मायवबो बेफोरबायदि मैगं खाहैनाय बाथ्राया एबा सावगारिया नुजादों। सल’मायाव दिंखिया मैगं खानाय, दौस्रेम मैगं खानाय, लाफा सायख' मैगं खानाय, खेरा दाफिनि मैगं खानाय सावगारिया बेरखांदों। नाथाय बेबादि मैगं खानाय सावगारिखौ ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव नुनो मोनाखै। (2) औवाजों हेबनाय लुनाय: बर' सुबुंफोरा रायजो जानायाव गोनां जानाय बायदि आयजें आयलाफोरखौ गावसोरनो बानायनानै लायो। मिथिंगायाव मोननाय औवा, दंफां आरिजों बायदिसिना आइसें आयलाफोरखौ बानायनानै गावसिनि संसार जानायाव रायजो खुंनायाव गोनां जानायाव बाहायो। औवाजों बायदिसिना आइजें आयला हेबनो रोंनाय जर'खा गुना बर'फोरनाव दं। मैहुराव गोनां जानाय ख'खा, सेन, जेखाइ, ख'बाइ बायदि आइजें आइलाफोरखौबो बर'फोरा गावसोरनो बानायनानै लायो। न'खरनि गोनांथिनि थाखाय आरो माब्लाबा खायसेया नखरनि आंखाल फोलोमनो थाखायबो बेफोर औवाजों हेबनाय आइजें आइलाफोरखौ फाननानै रां खामायनो थाखायबो औवानि आइजों आयलाखौ हेबनाय जायो। बेफोरबो जादों बर'फोरनि मोनसे सुबुं आरिमु। ‘जुजाइनि अर’ सल’मायावबो बेफोर बायदि औवाजों हेबनाय आइजें आइलानि बाथ्राया मख' जादों। सल’मायाव थोंजोङै फोरमायाखैब्लाबो सल’माखौ फरायोब्ला मोन्थिनानै मोनोदि आलाइस्रि मोनहानि न'खरा निखावरि जानायलाय आलाइस्रि बिफा मदारामा आंखाल फोलोमनो थाखाय सम सम औवानि आइजें आइला हेबबाय थाना फाननायखौ बे सल'मायाव नुनो मोनो। नाथाय ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव जों बे बादि सावगारिखौ नुनो मोनाखै। (3) एम्फौ फिसिनाय: एम्फौ फिसिनाया जादों गोदो-गोदायनिफ्रायनो सोलिबोनाय बर'फोरनि मोनसे दोरोङारि आखु। गोदो-गोदायनिफ्रायनो बर'फोरा एम्फौ फिसिनानै एम्फौनि फिथोबनिफ्राय थावख्रिजों खुन्दुं लुनानै बे खुन्दुंजोंनो जि दायोमोन। गुबुन फारसे एम्फौखौ जानो थाखायबो आरो फाननानै न'खरनि गोनांथि जानायखौ सुफुंनाबो लायोमोन। ‘जुजाइनि अर’ सल’मायावबो एम्फौ फिसिनाय बाथ्राया बेरखांदों। 34 सल'मायाव आलाइस्रिनि न'खराव एम्फौ फिसिनाय बाथ्राखौ मिथिनो हायो। नाथाय जों ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव एम्फौ फिसिनाय सावगारिखौ नुनो मोनाखै। (4) बन दाननानै जानाय: बर' समाजाव गोदोनिफ्रायनो गोरिब न'खरनि सुबुंफ्रा न'खरनि थाखाय हाग्रा बंग्रा थांनानै बन दाननानै आरो हाथाय बाजाराव लांनानै फानहैनायखौ जों नुनो मोनो। जोंनि बर'फोरा अरदाबयाव बनजों ओंखाम ओंख्रि संनानै गोदोबो जायोमोन आरो दाबो बनजों ओंखाम संना जायो। बे सल’मायाव आलाइस्रि बिफा मदारामनि बन दाननो ओंखारलांनायनि सावगारिनि गेजेरजों नुनो मोनो। नाथाय ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव बे सावगारिखौबो नुनो मोनाखै। (5) उथुमाय हास'नाय: उथुमाय हास'नाया मोनसे बर' समाजाव सोलिबोबाय थानाय नेमखान्थि। बे नेमखौ फालिनो थाखाय गामिनि बुरै गाहेला सानै साथामसो नांगौ जायो आरो बिसोरखौ नेम बादियै ओंखाम जाहोनायखौ जों नुनो मोनो। बेबादि आलाइ बिमाआबो गामिनि बुरै गाहेला बादि जाना बुलांनाव नेम बादि उथुमाय हानायनि ओंखाम जानो थांनाय आलाइ बिमाखौ बे सल’मायाव नुनो मोन्दों। "जुजाइनि अर" सल’मायाव उथुमाय हानायनि सावगारिखौ नुनो मोन्दोंब्लाबो नाथाय ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव जों नुनो मोननाय जायाखै। (6) गामियारी बर' गथ'फोरनि गेलेनाय: नोगोरनि गथ'फोरोनि गेलेनाय आरो गामियारी गथ'फोरनि गेलेनाया गोबांथार फाराग दङ। मानोना गिमियारी बर' गथ'फोरा मिथिंगानि फैलाव बिखायाव उदाङै गेलेनो मोजां मोनो। मिथिंगानि दैमा-दैसा, दावमा-दावसा, एम्फौ-एनलाजों गेलेबायनो मोजां मोनो। बेफोरबादि गेलेबायनानै उन्दै समनि जिउखौ समायनायै बारग'होयो आरो जिउखौ गोजोननाय दैदेनहरो। "जुजाइनि अर" सल’मायावबो गामियारी बर' गथ'फोरनि गेलेनायनि गोबां सावगारिफोरा बेरखांदों। सल’मायाव अजय आरो आलाइस्रिनि उन्दै समनि बायदि गेलेनाय सावगारिफोरा बेरखांदों। बेफोर जादों- (1) दैसायाव खुरैजों ना सानाय। (2) बालाबारियाव आइथिं सायाव बाला दासोनानै न' बानायनाय। (3) ओंखाम ओंख्रि गेलेनाय। (4) नंखायै हाथाय जानाय गेलेनाय। (5) दाव थिथिथिवनि बिदै नागिरनाय। (6) गंगार थाइसिफ फिथाय जानाय। (7) सिखिरि-गान्दौला होसोनाय। (8) दंफां सायाव गाखोनाय बायदि 35 सावगरिफोरा बे सल’मायाव बेरखांदों। (7) बर'नि हारिमु आरो दामनाय देनाय: बर'फोरा आबुं हारिमु गोनां सोदोमस्रि गोनां मोनसे हारि। बे हारिहा गावहानो माखासे जुनिया खननाय, रंजानाय, मोसानाय दंखायो। बेफोरजों सोमोन्दो लाखिनानै बर'फोरा समायना रैसुमै गोदै देंखो बोनो हानाय बादि दामग्रा देग्रा दंखायो। बेफोरबादिनो बर'नि दामग्रा-देग्राफोरनि दामनाय बाथ्राया ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव बेरखांदों। सल’मायाव बेरखांनाय बर'नि दामनाय देनायफोरा जाबाय- (1) लावखारफोरनि सिफुं सुनाय। (2) आलाइस्रिनि गंगोना दामनाय। (3) खाम दामनाय। (4) सेरजा दामनाय। (5) बाथा बिबुं दामनाय। (6) ज'था दामनाय बायदि सावगारिफोरा बे सल'मायाव बेरखांदों। ‘मिरि जियरी’ सल’मायावबो जों दामनाय देनायनि सावगारिखौ नुनो मोनो। बे सल’मायाव मिसिं हारिनि बैसागो रंजानाय समाव सेंग्रा सिख्लाफोरनि दल, ज'था, फेम्फा दामनायनि गेजेरजों मिसिंफोरनि समाजारि सावगारिखौ नुनो मोनो। (8) फिथा हमनाय: बर'फोरा गोथाव गोथाव फिथा बायदिफोर संनानै एबा सावनानै जानो रोंगौ। बेयो बर' समाजनि एबा बर'फोरनि मोनसे जरखा आखुखा। बिब्दि फिथा हमना जानाय बाथ्रायाबो ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव बेरखांदों। (9) माय सौनाय: गोदो दानि बादि मिलयाव मायखौ सौनाय जायामोन। गोदो बर' आइजोफोरा हर खोमसियावनो सिखारनानै दिंखि एबा उवालजोंसो मायखौ सौनाय जोयोमोन। बेफोरबादि माय सौनाय सावगारियाबो ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव बेरखांदों। (10) सि दानाय: सि दानाय बर' आयजोफोरनि मोनसे जरखा गुन। बर' आयजोफोरा गावनो नांगौ जानाय बायदि रोखोमनि सिफोरखौ गावनो दानानै लायोमोन। आथिखालनि आयजोफोरा सिखौ बायनानैसो गानोब्लाबो नाथाय सि दानो गोरों बर' आयजोफोरा दाबो जोबनानै थाङाखै। आथिखालावबो गोबां गामियारि बर' आयजोफोरा गाव गावनो नांगौ जानाय सिफोरखौ दानानै लायो। बेबादिनो ‘जुजाइनि अर’ सल’मायावबो 36 बर' आयजोफोरनि सि दानाय सावगारिया बेरखांदों आलाइस्रिया दाङानाथाजों खुन्दुं थुननायनि गेजेरजों आरो सिख्लाफोरनि गोजा गोथां बाथ'गां फान्थाव गाबनि दखना गाननायजों। (11) बर'नि ओंख्रि जानाय: बर'फोरनि जानाय लोंनाय, संनाय खावनाय हारिमुवा जोबोर जौगासारनाय। बबे ओंख्रिखौ माजों संब्ला गोथाव जागोन बेखौ बर'फोरा रोंगौ। मा बोथोराव मा मैगं जानांगौ बेफोरखौबो बर'फोरा रोंखागौ। मिथिंगायाव मोननाय हाग्रा-बंग्रा, बेन्दों-बेनला बायदि बिलाइफोरखौबो बर'फोरा जुगथि गोनाङै संना जानो रोंगौ। बेफोरबादि माखासे जुथि गोनां संनाय खावनाय एबा ओंख्रिफोरा सल’मायाव बेरखाङो। सल’मायाव नुजानाय ओंख्रिफोरा जादों- (क) दाउजों खुमब्रा (ख) थास' आथिंजों ना बालाबोथिया (ग) सबाइजों दाउ।

    बेफोरबादि गोथाव ओंख्रिफोरा सल’मायाव बेरखांनायनि अनगायैबो मिथिंगायाव मोननाय दिंखिया, दौस्रेम, लाफा सायख', सिब्रु, खेरादाफिनि बायदि बायदि बर'फोरनि गोथाव ओंख्रिफोरनि खोथाफोराबो सल’मायाव बेरखांदों।
    'मिरि जियरी' सल'मायावबो माखासे समाजारि सावगारिफोर दं। जाय सावगारिफोरखौ 'जुजाइनि अर' सल'मायाव नुनो मोननाय जाया। बेफोरखौ गाहायाव सावरायलांनाय जाबाय-

(1) बिसार खुंनाय: बिसार खुंनाय खान्थिया गोदो गोदायननिफ्रायनो मिसिं समाजाव दंखायो। बेबादिनो सोरबा सुबुङा दाय मावोब्ला गामिनि रायजो राजाफोरा बेनि सायाव बिसार खुंनाय जायो। बेबादिनो ‘मिरि जियरी’ पानेइ जंकिनि दान मोनसे खारखोमानायखौ हाग्रायाव थानानै जयै जिउ खुंनायनि थाखाय दोनखारलायनायनि दाय हिसाबै बिसार खुंनायखौ बे सल’मायाव नुनो मोनो। (2) फन थाखा लानाय: मिसिं समाजाव मोनसे खान्थि दं बे खान्थिया जाबाय- फन थाखा फोनांनाय एबा लानाय। बेयो जादों जाय सेग्राया जाय नखरनि सिख्लाखौ हाबा खालामनो सानदों, बे सिख्लानि नखरनो एबा बिमा बिफानो नैजौ एबा थामजौ रां होनांगौमोन। जोंनि बर' समाजावबो बेबादि फन थाखा लानाय खान्थि दंमोन। हिन्जावनि न'खरा हौवासानि न'खराव गोबां रां दाबिनाय। आथिखालाव बे रोखोम फन 37 थाखा दाबिनाया जोंनि बर' समाजाव गैलिया एबा नुनो मोनलिया। बेबादि फन थाखा लानाय 'मिरि जियरी' सल’मायाव कमुदनिफ्राय पानेइ बिमा बिफानि फन थाखा लानायखौ बे सल’मायाव नुनो मोन्दों। (3) बैसागो फोरबो फालिनाय: आसामनि गाहाय फोरबो बैसागोखौ मिरिफोराबो गाजा गोमजायै फालियो। बैसागो समाव सेंग्रा सिख्लाफोरा हान्जा हान्जा ओंखारना रंजायो बाजायो, मोसाना मेथाइ खनना मागियो। जंकि पानेइ मोनहाबो बिब्दिनो लक्षिमपुर टाउनाव फैना मागिदों, बिब्दि मागिनानै मोननाय रां एबा दोहोनजोंनो खाथि दानाव 'नरासिगा' बैसागो फालिदों। बे बैसागोआनो मिरिफोरनि देरसिन फोरबो। बेबादिनो रंजा बाजा मोसानाय, मेथाइ खननाय, दामनाय देनायनि गेजेरजों उन्दैफोरा गेदोरफोरखौ मान होनाय, गेदेरफोरा उन्दैखौ अननाय होनाय बेफोर गासै सावगारिया ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव बेरखांदों। जंकि, पानेइ, डालिमिमोननि रंजानायनि गेजेरजों रोखायै बेखांनायखौ नुनो मोनो। (4) बिजामादै बैनाय: बिजामादै बैनाया मिरिफोरनि मोनसे नेम खान्थि। बेयो गोदोनिफ्रायनो मिरिफोरनियाव दङ। बेबादिनो 'मिरि जियरी' सल’मायाव बिजामादै बैनो थाखाय खान्थि बादियै बोसोरनै कमुदा पानेइ मोननाव थाफैनायनि गेजेरजों बेरखांनायखौनि जों नुनो मोनो. (5) नाव जावनाय: मिसिंफोरा नाव जावनायाव जोबोद आखा फाखा। गंसे फिसा नावआवनो बिसोर साब्रै साबा गाहाम गाखोनानै थांनो हानायमोन। जायखौ गाहायै गुबुन मानसिफोरनि थाखाय हाथाव नङा। बिसोरो नाव जावनो मोनाबा गोसोआनो बेंखाङामोननो। बेबादिनो पानेइ जंकि मोननि नाव जावनायनि गेजेरजों रोखायै बेरखांनायखौ जों नुनो मोनो। (6) बैसां न' लुनाय: मिसिंफोरनि मोनसे मख'जाथाव हारिमुवा जादों बैसां न' लुनाय। बिसोर गुबुन हायेनारिफोरबायदि हायाव न' लुनानै थाया। बिसोर असमिया मिसिं लगाय लथाय राव रायज्लायो। बेफोरबायदि बैसां न' लुनाया ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव रोखायै बेखांदों। बेबादि सावगारिखौ पानेइ बिमा बिफाया बैसां न'नि मोखाङाव ज'ना थानायनिफ्राय रोखा जानो हायो।

    गोजौनि बेफोर दोंनै सल'मानि समाजारि सावगारिनिफ्राय रोखा जानो हायोदि दोंनैबो सल’मायाव		38

समाजारि सावगारिफोरा गावजों गाव गोबां फाराग दं। बांसिनानो समाजारि सावगारियाव गोरोबलायनायखौ बे दोंनै सल'मायाव जोबोद खम नुनो मोन्दों। 3.0 फोजोबनाय

    गोजौयाव सावरायबोनायनिफ्राय जों बेखौनो मिथिनो मोनोदि चिन्टरन्जन मोसाहारीनि ‘जुजाइनि अर’ सल’मा आरो रजनीकान्ट बरदलैनि ‘मिरि जियरी’ दोंनै सल’मायाव मोनसेया बर' आरो गुबुन मोनसेया मिसिं हारिनि सल’मा।
    बे मोननै सल’माजों रुजुना सावरायबोनायनिफ्राय रोखा जानो हायोदि दोंनै सल’मानि सल’बिथाया सेंग्रा- सिख्लानि मोजां मोनलायनायनि सायाव बिथा खालामनानै लिरनाय सल’मा। बे दोंनै सल'मायाव बर' आरो मिसिंफोरनि माखासे सावगारिफोरखौ बेरखांहोनायखौ जों नुनो मोनो। दोंनै सल’मायाव मोजां मोनलायनायनि बिदैया जोबोद मोजाङै गोरोबलायदोंबाबो मोननै सल’मानि खारथायखौ गुबुन गुबुन लामाजों खारनायखौ जों दोंनै सल’मायाव नुबोदों। खारथाया गुबुनब्लाबो रां खावरिनि आंखालनि थाखायनो जाफुङिखौ नुनो मोन्दों। दोंनै सल’मायाव गासैनिबो आखुवा गोरोबजोबाखैब्लाबो नाथाय बिमा बिफानि आखुवा जोबोर मोजाङै गोरोबनायखौ नुनो मोनदों। मानोना बिमा बिफाया फिसानि मोजांखौ जेब्लाबो हास्थायो बेनि थाखायनो जुजाइनि अर सल’मायाव अजय बिफा महिधरा गावनि फिसानि इयुननि खोथाखौ सानना गायग्रा हाया सानफा एफा खुरजानायनि जाउनाव मालाबा सानसे समाव थाग्रा हा बिथायाबो खुरखाजायोबा गावनि फिसाज्लाया आलाइ-आथानि जागोनखौ साननानै अजयखौ रां खावरि गोनां अलकाजों हाबा होनो थांखि लानायखौ जों नुदों।
    बेबादिनो ‘मिरि जियरी’ सल’मायावबो पानेइ बिमा बिफाया गावनि फिसानि मोजांखौ हास्थायना रां खावरि गोनां नमेन गामनि फिसाज्ला कमुदनो हरनो थाखाय थांखि लानायखौ नुनो मोन्दों। नाथाय फिसाजोया जंकिखौसो मोजां मोनो। थेवबो बेबादि निखावरि रांखावरि गैयि बिमा बिफा गैजायिनो तामेदया गावनि फिसाखौ हरनो थाखाय राजि जायाखै मानोना बिमा बिफाया जेब्लाबो गावनि फिसानि मोजांखौ 		39

साननानै खामानिखौ मावो जाहाथे फिसाया खस्थ' मोना। बेबादिनो बे दोंनै सल’मायाव बिमा बिफानि हेंथा होनायनि थाखायनो बिसोरनि उन्दै समनिफ्राय मोजां मोनलायनाया मोकथां महर मोनाखैमोन। जायनि जाहोनाव ‘जुजाइऩि अर’ सल’मानि गाहाय आखु आलाइस्रिया फाग्लि जानांनाय आरो अजया आलाइनि दुखुखौ नुना थानो हायिनि जौ फाग्ला जानांनाय आरो ‘मिरि जियरी’ सल’मानि गाहाइ आखु पानेइ जंकिनि गासि मिरिफोरजों जिउ फोजोबजानाय जाथाया बे सल’मायाव जोदों। मानोना रां खावरिनि थाखायनो बे सल’मा मोननैनि मोजां मोनलायनायखौ गावस्रानाय नुनो मोन्दों। ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव आलाइ बिमा बिफा, अजय बिमा बिफाखौ बे सल’मायाव जिउ जोबनाय नुदोंबाबो ‘मिरि जियरी’ सल’मायाव बिमा बिफानि जिउ जोबनायखौ नुनो मोनखै। बे सल’मायाव गाहाइ आखु पानेइ जंकिनि जिउ जोबनायखौसो नुनो मोन्दों। नाथाय ‘जुजाइनि अर’ सल’मायाव आलाइस्रिखौ फाग्लि जानाय आरो अजयखौ जौ फाग्ला जानायखौ जों नुनो मोन्दों। दोंनै सल’मायावबो मोनसे दुखुगोनां अनलायनायनि सल’मा महरै बेरखांनायखौ जों नुनो मोनो।

    बे मोननै सल’मानि गेजेराव रुजुना सावरायनायनिफ्राय जों रोखा जोनो होयोदि बे मोननै सल’मानि सल’ बिथा, माखासे आखुगिरिफोर, समाजारि सावगारि आरो बाथ्रा रायज्लायनायफोराव गोरोबलायनायखौ नुनो मोन्दों। बे मोननै सल’मानि गेजेराव गोरोबलायनाय दं होननानै जों गोजौयाव सावरायनायनिफ्राय ऱोखा जोनो हायो।

000--------


40 हेफाजाब लानाय बिजाब (1) मसाहारी चित्तरन्जन- जुजाइनि अर एन.एल. पाब्लिकेसन क'क्राझार बि.टि.सि. दिहुनगिबि इं 1963 (2) नार्जारी प्रनबज्योति (सुजुगिरि) – फोरोंलाइ ब्रैथि बिसान (Vol-IV) onsumoi Library, R.N.B. Road Kokrajhar. B.T.C. 4th Edition October 2008. (3) चैनारी स्वर्ण प्रभा- बर' सल'मानि बिजिरनाय, नीलिमा प्रकाशनी बागानपारा, दिहुनगिबि: 2009 (4) बर' इन्दिरा- रुजुथायारि थुनलाइ आरो रावस्लायनाय Nilima prakashani Barama, Dist- Baksa. (5) औवारि धरणीधर- बर' थुनलाऱनि महर: एन.एल. पाब्लिकेसनस पानबाजार गुवाहाटी 1, दिहुनगिबि- इं 2004 (6) खाख्लारि चम्पा (सुजुगिरि)- फोरोंलाइ, सेथि बिसान (Vol-I) Onsumoi Library R.N.B. Road, Kokrajhar B.T.A.D. 1st Edition September 2005 (7) बरदलै रजनिकान्त- मिरि जियरी (राव सोलायगिरि बसुमतारी प्रमथेस) मिरि सिख्ला एन.एल. पाब्लिकेसनस पानबाजार गुवाहाटी-1 दिहुनगिबि-16 नबेम्बर 2010, दिहुनगानै- डिसेम्बर 2013 (8) लाहारी मन'रन्जन- बर' थुनलाइनि जारिमिन, Onsumoi Library R.N.B. Road, Kokrajhar B.T.A.D. Assam. (9) बसुमतारी आदाराम- रावस्लाइनाय थुनलाइ (खोन्दो से) थि.के.भौमिक, अनसुमै लाइब्रेरी आर.एन.बि. र'ड क'क्राझार, बड'लेण्ड, दिहुनगिबि- 3 मार्च 2008}}

File history

Click on a date/time to view the file as it appeared at that time.

Date/TimeThumbnailDimensionsUserComment
current01:26, 14 July 2024Thumbnail for version as of 01:26, 14 July 2024720 × 1,280 (172 KB)Ripenborgoyary (talk | contribs)Uploaded while editing "User talk:Ripenborgoyary" on commons.wikimedia.org