File:Kamienny cokół Pomnika Powstańca Śląskiego w Tychach.jpg

Tychy, obok Placu Wolności, w sąsiedztwie Muzeum Miasta Tychy.

Historia Pomnika: W roku 1930 na Placu Wolności przed magistratem w Tychach stanął Pomnik Powstańca Śląskiego.Pomnik ten, poświęcony powstańcom śląskim miał stanąć już w latach 20. Inicjatywę wysunięto już w roku 1922. Najpierw, w roku 1923, z okazji rocznicy 3 Maja zmieniono nazwę dotychczasowego Placu Targowego na Plac 3 Maja, planując, że znajdzie się tam płyta z nazwiskami poległych powstańców z miasta Tychy. Na przeszkodzie w realizacji zamysłu stanął najpierw brak funduszy finansowych. 14 grudnia 1925 rada gminy uchwaliła zamiast płyty postawić jednak pomnik na Placu 3 Maja. miał być ustawiony w centralnym punkcie miasta, po osuszeniu stawu przed kościołem parafialnym. Pojawiły się jednak trudności, gdyż staw nie był własnością gminy. Sprawę więc odroczono. Wrócono do pomysłu po zamachu majowym, na wniosek tyskiej grupy Związku Powstańców Śląskich. Grupa ta zwróciła się z prośbą do rady gminy o specjalną subwencję na wzniesienie pomnika. Wtedy też zmieniono lokalizację i w październiku 1926 podjęto decyzję, ze zostanie on umieszczony na Placu Wolności, przed budynkiem Szkoły Powszechnej. Przeznaczono na ten cel 8 tys. zł, którą to kwotę powiększono do 16 tys. zł w kolejnych latach. tyski Pomnik Powstańca został uroczyście odsłonięty 15 sierpnia 1930 roku i przedstawia młodego mężczyznę w koszuli z podwiniętymi rękawami. Głowę miał zwróconą w lewo, lewą rękę opuszczona, a praw była wyciągnięta w bok. Autorem rzeźby a zarazem wykonawcą był Wincenty Chorębalski /autor m. in. pomnika Stanisława Moniuszki w Katowicach/ Pomnik Powstańca wykonano z brązu, jego odlew zrobiony został w Mikołowie w warsztacie Józefa Mandery. Koszt wyniósł 30 tysięcy złotych. Pomnik stał dziewięć lat. Kiedy we wrześniu 1939 roku do miasta wkroczyli Niemcy, natychmiast przystąpili do jego zburzenia.

"W niedzielę 3 września, postać Powstańca opasano łańcuchami, z drugiej strony przyczepiono do czołgu. Nie dano jednak rady zburzyć pomnika. Następnego dnia sprowadzono ślusarza Niestroja z palnikiem i butla acetylenowa, Kazano mu wypalić śruby przytrzymujące figurę, a później zrzucono Powstańca z cokołu. Najprawdopodobniej pomnik przetopiono. Pozostał tylko cokół". /źr.: "Tychy. Monografia historyczna" pod redakcją Ryszarda Kaczmarka, Wyd. Miasto Tychy, 2011, str. 200/ Podobno pojawił się pomysł ustawienia na cokole popiersia Hitlera /źr.: "Dawno temu w Starych Tychach" Bogdan Prejs, Wyd. Zarząd Miasta Tychy, 1999, str. 25 - 26/

Cokół pozostał pusty przez dziewiętnaście kolejnych lat. Dopiero 22 lipca 1958 roku odsłonięto kamienny pomnik Powstańca Śląskiego, autorstwa Augustyna Dyrdy, który umieszczono na historycznym cokole. Czy dorównał oryginałowi? /A. Dyrda ukończył studia rzeźbiarskie pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego/

Prezentowane zdjęcie pochodzi z roku 2015.

I, the copyright holder of this work, hereby publish it under the following license:

This file is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International license.

You are free:

• to share – to copy, distribute and transmit the work
• to remix – to adapt the work

Under the following conditions:

• attribution – You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
• share alike – If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your contributions under the same or compatible license as the original.

https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0CC BY-SA 4.0 Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 truetrue