File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Wajangpop van karbouwenhuid Bima voorstellend TMnr 1772-528.jpg

Nederlands: Wajangfiguur. Houten wajangpop voorstellende Bima. Bima is een karakter uit de Mahabharata verhalen. Hij is de tweede zoon van Pandu en Kunti. Zijn broers zijn Yudhistira, Arjuna, Nakula en Sadewa. Samen worden ze de Pandawa genoemd.

Bima is redelijk ruw, vrolijk en eenvoudig. Hij begrijpt veel, maar laat het niet merken. Bima is extrovert en gemakkelijk ontvlambaar. Hij is waarheidlievend en rechtvaardig. Zijn wapen is de knots. Bima is te herkennen aan zijn enorme uitstekende duimnagel, die vaak rood gekleurd is, en de slang om zijn nek. (P. Buurman, Wayang Golek, Alphen aan de Rijn, A.W Sijthoff, 1980)

Bima is de tweede Pandawa broer uit de Mahabharata. Zijn meest opvallende lichaamskenmerk is zijn lange dodelijke duimnagel, de Pancanaka. Hij draagt altijd zijn geblokte heupdoek poleng. De blokken symboliseren de vier grote goden van het Hindoeïsme, Wisnu, Batara Guru of Shiva, Brahma en Surya. Hij wordt met het element wind geassocieerd, omdat zijn eigenlijke vader de God van de Wind is. Voor de Javanen is hij de belichaming van pure wilskracht en lichaamssterkte. Hij is ruw in de omgang en buigt voor niemand. Zijn lichaam geeft zijn stoerheid aan. (David Irvine; Leather gods and Wooden heroes; Java's Classical Wayang; Singapore, Marschall Cavendisch International (Asia) Private Limited, 2005)

Wajang Wayang betekent pop en toneel. Het wordt als naam gebruikt voor zes verschillende vormen van wajang en voor verschillende soorten verhalen. Kenmerkend voor wajang is dat het gebruik maakt van een vast repertoire van verhalen met vaste personages en vaste types. De personages spreken in het Oud-Javaans, het Kawi, dat het publiek niet begrijpt. De komische clowns-bediendes, panakawans, spreken wel gewoon Javaans en zorgen voor sociaal-maatschappelijke reflectie van de opvoering. De dalang, de poppenspeler of leider, verzorgt tevens de begeleiding van de gamelan.

Wayang purwa: de zogenaamde 'oude' wajang, de Mahabharata en Ramayana, hebben hun oorsprong in India en zijn meer dan 2000 jaar oud en hebben een hindoeïstisch karakter. · De Mahabharata is het verhaal over de strijd tussen de vijandige neven de Pandawa en de Kaurawa. De Pandawa, de vijf broers Yudistira, Bima, Arjuna en de tweeling Nakula en Sadewa erven de troon van hun vader Pandu. De Korawa's betwisten dit recht, omdat hun blinde vader Dasarata zijn troon tijdelijk aan Pandu heeft afgestaan. In een dobbelspel verkwanselt de oudste Pandawa zijn rechten op de troon aan de Kaurawa's. Rivaliteiten treden op, die uiteindelijk leiden tot de verdrijving van de Pandawa. Nadat zij machtige bondgenoten gevonden hebben, waaronder de vorst Kresna, proberen zij hun rechten op het rijk te herkrijgen. Het komt tot een groot gevecht, waarin uiteindelijk alle honderd Kaurawa en de meeste Pandawa de dood vinden. De vijf broers blijven leven en krijgen zo het recht op het koninkrijk Hastina. Uiteindelijk blijft Parikesit, de kleinzoon van Arjuna, als enige over. Alle Javaanse vorsten stammen direct van hem af.

Gelegenheden voor het opvoeren van wajang Wajangvoorstellingen worden opgevoerd bij bepaalde gelegenheden, zoals: ·Belangrijke feestdagen in een mensenleven: geboorte, besnijdenis en huwelijk ·Belangrijke religieuze feestdagen zoals de geboorte van de profeet en Nieuwjaar ·De Bersih Desa, het jaarlijkse feest waarbij het dorp wordt 'gereinigd' ·Ruwat voorstellingen die gegeven worden als het kwaad bij kinderen moet worden afgezworen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een ongunstig aantal kinderen of bij een bepaalde verhouding jongens en meisjes in het gezin.

Wajangvoorstelling Een wajangopvoering verloopt volgens een vaste volgorde van scènes. 1. Een lovende beschrijving van het eerste rijk. De belangrijkste karakters worden opgevoerd in een koninklijk paleis of in het verblijf van de goden (afhankelijk van het lakon). 2. De koning en zijn ministers zijn bijeengekomen om een bepaald probleem in het koninkrijk op te lossen: een huwelijk met problemen, het afweren van een vijandelijke aanval, de ontvoering van een kind etc. 3. In deze scène verplaatst het verhaal zich naar het koninkrijk van de vijanden. De vijandige koning bespreekt zijn problemen met zijn gevolg, beslist wat hij moet doen en trekt ten strijde. 4. In een woud vindt een eerste strijd plaats om duidelijk te maken welke personen voor welke partij vechten. In deze strijd vallen geen doden en hij eindigt altijd onbeslist. Figuren die rechts van de poppenspeler staan opgesteld behoren tot de 'goede' partij en figuren die links staan opgesteld tot de 'slechte' partij. 5. De held van het verhaal komt rond middernacht op. Hij houdt zich staande in de hierop volgende gevechten, dwalingen en intriges. 6. Het grootste gevecht van de lakon vindt plaats, die altijd afloopt met de overwinning van de goede partij. 7. Er vindt een afsluitend feest plaats in het paleis van de goede koning.

. Wajangpop van karbouwenhuid, Bima voorstellend