File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Reliëf O 95 op de verborgen voet van de Borobudur TMnr 10015832.jpg

Nederlands: Negatief. Negatief waarop reliëf O 95 van de verborgen voet van de Borobudur te zien is. De verborgen voet van de Borobudur is de oorspronkelijke basis van het Buddhistische heiligdom dat rond 800 gebouwd is. In een latere fase van de bouw werd deze basis verborgen, waarschijnlijk om verzakking te verkomen. De verborgen voet loopt om het hele bouwwerk heen en bevat 160 reliëfs die tezamen de Mahakarmawibhangga verbeelden, een Mahayanistische tekst die de werking van de leer van Karma uiteenzet. Deze leerrede wordt aan Buddha toegeschreven en handelt over oorzaak en gevolg.

N.J. Krom en Th. van Erp duiden in hun standaardwerk over de Borobudur (Beschrijving van Barabudur (Den Haag: Martinus Nijhoff, 1920-1931)) de reliëfs van de verborgen voet aan als serie O. Op de reliëfs zijn voorbeelden van de theorie uitgebeeld: goede daden hebben goede gevolgen en slechte daden hebben slechte gevolgen. De reliëfs vallen in twee delen uiteen: O 1 tot en met O 117 verbeelden een aantal daden die leiden tot één en hetzelfde gevolg. De reliëfs O 118 tot en met O 160 tonen verschillende gevolgen van één oorzaak. De uiteenzetting van de leer begint bij de trap aan de oostzijde en ontrolt zich met de klok mee om het bouwwerk heen. De reliëfs moeten dan ook gelezen worden van rechts naar links.

Lange tijd was onbekend wat op de reliëfs van de verborgen voet stond afgebeeld. Hoewel de reliëfs al in 1885 waren ontdekt door Dr Ir J.W. IJzerman (1851-1932) kon de Franse geleerde Sylvain Lévi pas in 1929, op het zesde Congres van het Oostersch Genootschap, constateren dat het op de verborgen voet ging om een Buddhistische tekst: Mahakarmawibhangga. Lévi had in 1922 een manuscript uit 1411 met deze tekst ontdekt in Kathmandu, Nepal. De tekst bleek populair in de Burdhistische wereld te zijn en een aantal verwante teksten te hebben: twee Chinese werken, waarvan één vertaald was in 582 door Gautama Dharmaprajna en één tussen 980 en 1000 door T'ien si Tsai. Daarnaast bevat de Tibetaanse Kanjur twee werken met de titel Karmawibhangga. In 1933 publiceerde de archeoloog N.J. Krom een uitgebreide analyse van het Mahakarmawibhangga op de reliëfs van de bedolven voet. Hierin legt hij een relatie tussen de afbeeldingen op de reliëfs en de tekstpassages in het Mahakarmawibhangga.

Reliëf O 95 bevindt zich aan de westzijde van de Borobudur en correspondeert volgens N.J. Krom met de zeventiende paragraaf van het Mahakarmawibhangga: Wat is de daad, die een geboorte in de wereld van Yama ten gevolge heeft? Antwoord: een misdaad van lichaam, woord of gedachten van een toornige, wiens geest afgesloten is; begerigheid; begerigheid naar het slechte; een verkeerd beroep; het sterven in een toestand van honger en dorst; het sterven in een toestand van toorn; het sterven terwijl de geest gehecht is aan aardse goederen. Zoals....Dat is de daad, die een geboorte in de wereld van Yama ten gevolge heeft.

Op reliëf O 95 wordt de rechterhelft ingenomen door één tafereel. Twee mensen staan bij een lege zetel en willen iets schenken aan mannen die op een kleine afstand staan en waarschijnlijk brahmanen voorstellen. Een vijfde man staat tussen de beide groepen, houdt zijn hand omhoog en schijnt zich tegen de schenking te verzetten. Op O 95b zit iemand die de gebeden van de smekelingen voor hem afwijst en helemaal omgedraaid op zijn zetel zit. Opvallend is volgens Krom de compositie; de laatste van de smekelingen draait zich in de richting van de figuur uiterst links op het reliëf. Deze figuur op 95c, in een decor van wildernis, is één van de wezens uit de wereld van Yama, een preta. Een preta is te herkennen aan zijn lijdende uiterlijk en zijn uitgemergelde lichaam, opvallend is ook zijn uitstaande haar. Deze afbeelding is de normale manier van afbeelding van deze wezens, die voortdurend door honger en dorst gekweld worden. De beste verklaring voor O 95a en O 95b lijkt Krom dat er twee oorzaken worden voorgesteld die leiden tot een bestaan als preta, die bedoeld zijn als het zich verzetten tegen en het zich onttrekken aan de plicht van liefdadigheid. (Uit: N.J. Krom, Het Karmawibhangga op Barabudur. Mededeelingen der koninklijke academie van wetenschappen, afdeeling letterkunde, deel 76, serie B, No. 8 (Amsterdam: Noordhollandsche Uitgevers-Maatschappij, 1933) 240).

Bronnen:

A.J. Bernet Kempers, Borobudur. Mysteriegebeuren in steen. Verval en restauratie. Oudjavaans volksleven (Wassenaar 1973/gewijzigde herdruk); Van Erp, Th., Krom, N.J., Beschrijving van Barabudur (Den Haag: Martinus Nijhoff, 1920-1931); N.J. Krom, Het Karmawibhangga op Barabudur. Mededeelingen der koninklijke academie van wetenschappen, afdeeling letterkunde, deel 76, serie B, No. 8 (Amsterdam: Noordhollandsche Uitgevers-Maatschappij, 1933).. Reliëf O 95 op de verborgen voet van de Borobudur