File:COLLECTIE TROPENMUSEUM Reliëf O 87 op de verborgen voet van de Borobudur TMnr 10015824.jpg

Nederlands: Negatief. Negatief waarop reliëf O 87 van de verborgen voet van de Borobudur te zien is. De verborgen voet van de Borobudur is de oorspronkelijke basis van het Buddhistische heiligdom dat rond 800 gebouwd is. In een latere fase van de bouw werd deze basis verborgen, waarschijnlijk om verzakking te verkomen. De verborgen voet loopt om het hele bouwwerk heen en bevat 160 reliëfs die tezamen de Mahakarmawibhangga verbeelden, een Mahayanistische tekst die de werking van de leer van Karma uiteenzet. Deze leerrede wordt aan Buddha toegeschreven en handelt over oorzaak en gevolg.

N.J. Krom en Th. van Erp duiden in hun standaardwerk over de Borobudur (Beschrijving van Barabudur (Den Haag: Martinus Nijhoff, 1920-1931)) de reliëfs van de verborgen voet aan als serie O. Op de reliëfs zijn voorbeelden van de theorie uitgebeeld: goede daden hebben goede gevolgen en slechte daden hebben slechte gevolgen. De reliëfs vallen in twee delen uiteen: O 1 tot en met O 117 verbeelden een aantal daden die leiden tot één en hetzelfde gevolg. De reliëfs O 118 tot en met O 160 tonen verschillende gevolgen van één oorzaak. De uiteenzetting van de leer begint bij de trap aan de oostzijde en ontrolt zich met de klok mee om het bouwwerk heen. De reliëfs moeten dan ook gelezen worden van rechts naar links.

Lange tijd was onbekend wat op de reliëfs van de verborgen voet stond afgebeeld. Hoewel de reliëfs al in 1885 waren ontdekt door Dr Ir J.W. IJzerman (1851-1932) kon de Franse geleerde Sylvain Lévi pas in 1929, op het zesde Congres van het Oostersch Genootschap, constateren dat het op de verborgen voet ging om een Buddhistische tekst: Mahakarmawibhangga. Lévi had in 1922 een manuscript uit 1411 met deze tekst ontdekt in Kathmandu, Nepal. De tekst bleek populair in de Burdhistische wereld te zijn en een aantal verwante teksten te hebben: twee Chinese werken, waarvan één vertaald was in 582 door Gautama Dharmaprajna en één tussen 980 en 1000 door T'ien si Tsai. Daarnaast bevat de Tibetaanse Kanjur twee werken met de titel Karmawibhangga. In 1933 publiceerde de archeoloog N.J. Krom een uitgebreide analyse van het Mahakarmawibhangga op de reliëfs van de bedolven voet. Hierin legt hij een relatie tussen de afbeeldingen op de reliëfs en de tekstpassages in het Mahakarmawibhangga.

Reliëf O 87 bevindt zich aan de westzijde van de Borobudur en zou, in navolging van de hier vooraf gaande reliëfs, moeten corresponderen met de vijftiende paragraaf van het Mahakarmawibhangga. Echter, deze paragraaf is op de verborgen voet van de Borobudur vervangen door een uitgebreide behandeling van de hellen; zeven reliëfs zijn gewijd aan de hellen. De reliëfs O 86 tot en met O 89 beelden de acht grote hellen af: Sanjiwa, Kalasutra, Samghata, Raurawa, Maharaurawa, Tapana, Pratapana en Awici. Ieder van deze vier reliëfs toont twee keer een oorzaak en twee keer een gevolg in één van de hellen. Op de reliëfs O 90 tot en met O 92 worden waarschijnlijk de bijhellen afgebeeld (utsada's). Reliëf O 87a geeft een kleine moeilijkheid. Een vrouw kijkt toe hoe ieman door een olifant wordt vertrapt. Op het tafereel daarnaast jaagt een hellehond mensen naar rotsen die op hen vallen en hen vermorzelen. Dit is de gebruikelijke straf van de hel Samghata. Links bij de rotsen zit nog een persoon met een brandend object ratten uit hun hol te roken. Als dit een misdrijf is dat in Samghata gestraft wordt zou volgens Krom de afbeelding van oorzaak en gevolg omgedraaid zijn; omdat telkens de oorzaak rechts en het gevolg links staat afgebeeld. Dit is dan ook de moeilijkheid met O 87a; men zou hier een oorzaak verwachten, bijvoorbeeld de misdaad van de vrouw om genoegen te scheppen in de dood van een ander, maar één van de teksten noemt juist het vertrappen door ijzeren olifanten een straf in Samghata. De linkerhelft van O 87 klopt wel weer. Op 87c staat een man met een zwaard op het punt zich te vergrijpen aan een weerloze figuur die zijn handen smekend omhoog houdt. In het tafereel daarnaast staan deze personen tegen bomen met reusachtige doorns aangeklemd. De tekst van Borobudur schrijft deze foltering toe aan de hel Raurawa. (Uit: N.J. Krom, Het Karmawibhangga op Barabudur. Mededeelingen der koninklijke academie van wetenschappen, afdeeling letterkunde, deel 76, serie B, No. 8 (Amsterdam: Noordhollandsche Uitgevers-Maatschappij, 1933) 236).

Bronnen:

A.J. Bernet Kempers, Borobudur. Mysteriegebeuren in steen. Verval en restauratie. Oudjavaans volksleven (Wassenaar 1973/gewijzigde herdruk); Van Erp, Th., Krom, N.J., Beschrijving van Barabudur (Den Haag: Martinus Nijhoff, 1920-1931); N.J. Krom, Het Karmawibhangga op Barabudur. Mededeelingen der koninklijke academie van wetenschappen, afdeeling letterkunde, deel 76, serie B, No. 8 (Amsterdam: Noordhollandsche Uitgevers-Maatschappij, 1933).. Reliëf O 87 op de verborgen voet van de Borobudur