File:BnF ms. 854 fol. 191v-192.jpg

  Cominal vielh, flac, plaides,
  paubre d’aver et escas,
  tan faitz malvatz sirventes
  que del respondre soi las.
  Si’l vostra cavalaria
  venra tota a un dia,
  can er so denan detras:
  l’avols bos e·l bos malvas.
   
  Anc un bo mot no fezes
  no·n i agues dos malvas,
  per que·us tolrai vostre ses:
  mon chan, ab que·us formias.
  Car cantas ab vilania,
  e·l contessa me·n chastia
  que ten Lombers e Burlas,
  que ditz que vos rebusas.
   
  Qui·us tolia Vivares,
  Largentieira e·l Solas,
  on lor, com tamans, orbes,
  mesures vos hom lo vas;
  que cant Pons Tortz vos paissia
  e San Laurens, que·us vestia,
  sias mot paubres e ras,
  que sie·us es anquar, sie·us plas.
   
  Anc sagramen non tengues
  del Tornel, can l’avias,
  ni nullz tems ver no disses
  si mentir non cudavas;
  et anatz queren tot dia
  qu’om se fi: e per maistria
  tenetz lo taulier e·ls das,
  e del joc sabetz assas.
   
  Et aves tans mals apres
  aras e d’aissi en tras,
  que no sai com vos tolgues
  si·l pe no·us toli’o·l nas,
  o·ls oills o no·us aussizia.
  Si no fos la confrairia
  de Chassier e de Carlas
  ab los pecols anaras.

  Cominal, en rima clausa,
  on ja no·m respondres, so cug,
  farai sirventes aora
  e dirai vostra semblansa,
  c’ab armas es soven vencutz;
  et hom vielhs, pos definella
  ni es de totz pretz abatutz,
  be·m meravilh com si fenh drutz.
   
  Be·us n’endrues per la rausa,
  mas qui torn’a maizo non fug;
  mot lai issis en malora,
  c’a pauc Apchiers no·us fo Fransa,
  on parlen aisi com porcs rutz.
  Premiers comtes la novella:
  ses colp encaussatz e vencutz,
  e fo ben messatgiers crezutz.
   
  Nulhs ordes ab vos non pausa,
  pero si·s defendeson tug,
  ja negus dans non lur fora;
  que las gleisas en cozansa
  raubes, e s’anc monges tondutz
  preiet Dieu dins sa capella
  que·l demostres de vos vertutz,
  aras i es ben avengutz.
   
  Nulhs hom c’ab vos an non ausa
  far tornas, mas ades se·n fug
  pel mal qu’el pobles vos ora.
  E cant prendetz vostra lansa
  es tres, vos et ill e·l escutz,
  e catre ab un’avol sella,
  ab no sai cans arquers menutz
  ab rossins magres mal pazutz.
   
  Pus fezes la laida causa
  on mant home foron destrug,
  anc puois Dieus tart ni ab ora
  non cre volgues vostr’onransa,
  ans n’es de pretz decazegutz;
  qu’a Roma ac carta novella
  de mil brullatz, part los pendutz,
  e de mais dez monges barbutz.
   
  Pos los paubres de Castella
  raubes dels motonetz velutz;
  ara·us vau als pecaitz menutz!

  Mos Cominals fai ben parer
  que, si el pogues dir ni far
  cauza que·m degues enuiar,
  elh en faria son poder:
  mas paubreir’e vilenc l’assalh
  e poders e jovens li falh,
  per c’als guerriers non fai paor;
  e non a amic ni senhor
  que no·l tenha per enoios,
  mas tan can ditz nostras tensos.
   
  E s’ieu lo voill ben dechazer,
  que·l voilla tolre mon chantar,
  ja non er qui·lh don a manjar
  ni·l voilla albergar un ser:
  mas metrai lo chan dins serralh
  per qu’el soven trembl’e badalh.
  Que la verchiera de s’oisor
  vendet, don son gai mant pastor,
  car lai vivi’ ab sos lairos
  emblan las fedas e·ls motos.
   
  Anc ab armas no saup valer
  hom mens, tan se·n volgues lauzar,
  ni als guerriers, mas ab parlar,
  no saup hom mens de dan tener:
  mas soven mou guerr’e assalh
  a sels que an croz e sonalh,
  don mil monge dins refeitor
  preian, ploran, nostre Senhor,
  qu’en Pons Tortz e’n San Laurens fos,
  si com es, vielhs e sofraitos.
   
  Lialtat sol mot mantener
  e falsedat tostems blasmar,
  mas al Tornel la·i vim laissar
  e del tot metr’en non chaler;
  per que ditz lo paire n’Eralh
  que home qui nafre e talh
  e prenda son lige senhor
  ni·l removia castel ni tor
  no·l deu mantener nuls homs bos,
  per qu’el no·l manten ni·n Randos.
   
  Ja nulh marit non cal temer
  de lui ni sa molher gardar,
  ans lo pot laissar domneiar
  et estar ab leis a lezer;
  que cal que·l debois ni l’entalh,
  deboissar lo pot d’aital talh:
  ses pel, ses carn e ses color
  e ses joven e ses vigor;
  e d’ome qu’es d’aital faisos
  non deu esser maritz gelos.

  Vielh Cominal, ma tor
  ai cobrad’a honor,
  car bon envaidor
  non pot hom leu faidir,
  c’a vos o auzi dir.
  Per que·m mis en la via
  e fi·n selui issir
  que a tort la tenia;
  don sapchan miei amic,
  tug, li paubr’e li ric,
  qu’ieu guerrai so que dic,
  pus sus son don issic.
   
  Qui m’apela traitor
  el men per mieg lo mor,
  mas car al mieu senhor
  podion ren lai dir,
  ieu non o volc sufrir,
  ni voill que tracher sia;
  e saup lo miellz guerrir
  qu’el eis no se·n guerria
  qu’enaisi se·n issic
  c’anc colbe no·i feric;
  et ieu fi so que dic:
  que·l pris e no·l retic.
   
  Si be·s fan gabador
  li fillat e·ill oisor,
  Monlaurs fai sobre lor
  sos honratz fatz auzir;
  e cant l’auzon venir
  no·l serron ges la via,
  ans lor a fag gequir
  l’orguoill e·l gualhardia:
  e parec en Nou Vic
  on preiron tal destric
  que, can l’estors partic,
  lairemas pres e·n gic.
   
  Ges no m’en don paor
  per lor dig de folor,
  si tot catre comtor
  mi menasson d’aussir,
  car en els pot venir
  ans qu’en me la murria;
  et ieu, podes lur dir,
  prec Dieu a cascun dia
  que gotela me fic
  el lag mal don muric
  us comtors qu’ieu ausic
  c’anc preveire non vic.